کتاب صوتی «شهریار» اثر نیکولو ماکیاولی (۱۵۲۷-۱۴۶۹)، فیلسوف سیاسی ایتالیایی، است.
احتمالا بارها در بحثهای روزمره خانوادگی یا در تاکسی و مترو شنیدهاید یا گفتهاید که «هدف وسیله را توجیه میکند» و فلانی روی ماکیاولی را هم سفید کرده یا ماکیاولیست است!
اطلاق «ماکیاولیسم» به هر آنچه معنای فریبکاری، عدم پایبندی به اصول اخلاقی در زندگی سیاسی و نیرنگبازی میدهد، سبب شد تا این واژه معنای مطلق فرصتطلبی و بهرهجویی یکسویه از قدرت را طی چند سده اخیر در اختیار بگیرد؛ چرا که بجد بر این باور بود که نیرنگبازی و فریب در بازیهای قدرت، اصلی ناگزیر و ضروری است و همین صراحت در بیان، سبب شد نام وی همسو با نام «شیطان» باشد.
اما ماکیاولی، این مبلغ و مدافع سیاست قدرت، کیست که نامش معادل با رذالت است؟
ماکیاولی از خاندانی ثروتمند نسب میبرد، اما پدرش با اینکه فقیر شده بود، برای تحصیل شش فرزندش از هیچ کوششی فروگذار نمیکرد؛ چنانکه نیکولای جوان در بیستونهسالگی به عضویت «شورای دهنفره» فرمانروایی فلورانس برگزیده شد.
ستاره بخت ماکیاولی اما روزبهروز پرفروغتر میشد و او به مراتب بالایی در حاکمیت دست مییافت. هرچند پس از چندی و با تغییر و تحول در حاکمیت، آرامش و دیوانسالاری جایش را به زندان و زندگی سخت داد.
تردید نیست که مهمترین اثر ماکیاولی «گفتارها» است، اما کتاب صوتی «شهریار» که از پسِ زندگی پر فراز و نشیب ماکیاولی حاصل شده و پس از مرگش منتشر شده، بسیار محل بحث بوده و از قرن نوزده به بعد به یکی از متون کلاسیک فلسفه سیاسی بدل شده و نام او را عالمگیر کرده است.
اهمیت کتاب صوتی «شهریار»، که منتقدان آن را دستورنامه قدرت مینامند، در این است که ماکیاولی اگرچه واضع یا نظریهپرداز ناسیونالیسم نیست، شبحی از این اندیشه را در دوران خود دید و از اینرو، کاربرد واقعگرایانه از قدرت برای دستیابی به یکپارچگی ملی را تبیین کرد.
در بخشی از فصل بیست و سوم کتاب صوتی «شهریار» میشنویم:
«یکی از اشتباهاتی که ممکن است برای شهریاران بهآسانی رخ دهد، موضوع چاپلوسان است که شهریار باید خیلی باهوش و خوشبخت باشد تا بتواند آنها را بشناسد و در انتخاب دوستان باید که بسیار مهارت داشته باشد. عده این افراد در دربارها بسیار است و از آنجایی که فرد شیفته و علاقهمند به چیزهایی است که به خودش مربوط است و همواره خود را بهواسطه آنها فریب میدهد، چنین پادشاهانی بهندرت میتوانند از شر چاپلوسان ایمن بمانند و اگر بخواهند خود را ایمن نگاه دارند، باز معایب دیگری پیدا خواهد شد. »
طی سالهای گذشته دو کتاب مهم ماکیاولی، یعنی «شهریار» و «گفتارها»، به فارسی ترجمه و منتشر شده است.
نمیدونم
عالی