تاریخ تحلیلی

توضیحات : یکی از بهترین کتاب های تاریخ تحلیلی و از آثار مهم احمد کسروی تاریخنگار و اندیشمند معاصر، است. کسروی از اواخر سال ۱۳۰۷ به نگارش این کتاب که شامل پژوهش‌هایی مستند درباره چند خاندان پادشاهی ناشناس و گمنام ایرانی پس از اسلام است، پرداخت. این کتاب در سه بخش دیلمیان، روادیان و شدادیان نگاشته شده‌است. کسروی در مقدمه شهریاران گمنام با اشاره به این موضوع که ابهام‌های بسیاری در تاریخ پس از اسلام وجود دارد و در مورد خاندان‌های پادشاهی ناشناس اطلاعات کم و پراکنده‌ای موجود است، به ذکر تحقیقات خود درباره برخی از خاندان‌های نامعروف ایرانی پرداخته است. او در ادامه تحقیقات خود را شامل برخی از حکمرانان که شرقشناسان نیز آنها را نشناخته‌اند و او آنها زنده کرده و نیز گروهی دیگر که دارای تحقیق‌هایی ناقص و دارای لغزش بوده‌اند و او به تصحیح آنها اقدام کرده، برشمرده است. کسروی در بخشی از همین مقدمه با اشاره به انجام رسانیدن سه بخش از کتاب، از نگارش بخش‌های چهارم، پنجم، ششم و هفتم در آینده خبر داده‌است. اما او موفق به نگارش آنها نشد.

توضیحات :  بهرام روشن ضمیر، نویسنده این کتاب ۵ سال برای نگاشتن این کتاب و ویرایش آن زمان گذاشته تا توانسته مجموعه ای تحلیلی با بهره از آخرین دستاوردهای دانش تاریخ و باستانشناسی و ایرانشناسی درباره تاریخ ایران باستان بدست بیاورد. او نسخه الکترونیک آنرا به شکل رایگان به جامعه فرهنگ دوست ایرانی پیشکش میکند. نخستین نسل از تاریخ نویسی تاریخ گزارشی بود که بهترین نمونه باستانی آن را در بیستون داریوش بزرگ می بینیم. در این نوع تاریخ، کم ترین اندازه ی ممکن از تحلیل وجود دارد و گوینده، به شرح و توصیف رویدادها بسنده می کند. نسل دوم تاریخ نویسی را یونانیان باستان به جهان شناساندند. هرودوت آرمان خود از تاریخ نویسی را بررسی چیستی و چرایی جنگ های پارسی (ایران و یونان) می داند و نخستین نوع از تاریخ اندیشیده یا تحلیلی را ارائه می کند. در تاریخ تحلیلی، اگر گزارشی از یک رویداد گفته می شود، باید توضیح داده شود که مدرک یا شاهد ماجرا که بوده؟ سند گوینده چیست؟ و اگر روایت هایی متفاوت و متناقض وجود دارد، گزارشگر چرا یکی از این روایت ها را برگزیده؟ این نوع تاریخ نویسی در دو سده ی اخیر به اینگونه درآمده که در بسیار موارد که اصلا گزارشی درخور وجود ندارد، تاریخ نویس، با پردازش روایت ها و مدارک تلاش می کند پازل تاریخی را تکمیل کرده و خودش رویداد را بازسازی کند. نسل سوم از تاریخ نویسی که آنرا تاریخ انتقادی می خوانند، در دوران مدرن، اصلا بر اساس نقد تاریخ نوشته های موجود شکل گرفت.