توضیحات : رباعیات خیام نام مجموعه اشعار غیاثالدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خیام نیشابوری مشهور به خیام در قالب شعری رباعی است که در سدههای پنجم و ششم هجری به زبان فارسی سروده شدهاند و عمدتاً بیانگر دیدگاههای فلسفی او میباشند. این اشعار در زمان حیات خیام به واسطهٔ تعصب مردم مخفی بوده و تدوین نشده و تنها بین یکدسته از دوستان همرنگ و صمیمی او شهرت داشته و یا در حاشیهٔ جنگها و کتابهای اشخاصی بطور قلمانداز چند رباعی از او ضبط شده، و پس از مرگش منتشر گردیدهاست. به همین خاطر در تعداد این رباعیها و نیز حقیقی یا جعلی بودن بعضی از آنها اختلاف نظر وجود دارد. خیام زندگیاش را بهعنوان ریاضیدان و فیلسوفی شهیر سپری کرد، این در حالی بود که معاصرانش از رباعیاتی که امروزه مایهٔ شهرت و افتخار او هستند بیخبر بودند. اما در چند قرن اخیر این رباعیات بسیار مورد توجه قرار گرفته و به زبانهای بسیاری ترجمه شدهاند و تصحیحات فروانی در آنها صورت گرفتهاست. کاملترین و قدیمیترین مجموعه رباعیات حکیم عمر خیام در سال ۸۶۷ هـ.ق. از سوی یار احمدبن حسین رشیدی معروف به تبریزی گرد آمده و او این رباعیات را طربخانه نامیده است.
توضیحات : رباعیات خیام مجموعهای از شعرهای حکیم عمر خیام در قالب رباعی میباشد که در قرنهای پنجم و ششم هجری به زبان فارسی سروده شدهاند و عمدتاً بیانگر دیدگاه فلسفی او هستند. بهدلیل آنکه این اشعار از منابع گوناگونی گردآوری شدهاند، در صحت بعضی از آنها نظر یکسانی وجود ندارد. با این حال مضمون رباعیات خیام را به طور کلی میتوان به پنج بخش تقسیم کرد: ۱. رازهای جهان هستی ۲. ناگزیریهای زندگانی (سرنوشت، بیوفایی دنیا، مرگ و خاک و گِل ما) ۳. پرسشها ۴. چگونگی زندگانی اجتماعی ۵. دَمهای خوش زندگانی. اگرچه بهجز این اشعار، خیام دستاوردهای مهم و گوناگون دیگری در زمینههای ریاضی و ستارهشناسی نیز داشتهاست و به همین سبب دارای لقب حجّهالحق بود، اما شهرت جهانی وی بیشتر به واسطهٔ همین رباعیاتش میباشد که به چندین زبان ترجمه شدهاند.