شاه اسماعیل صفوی
توضیحات : شخصی به نام میرزا محمد معصوم به دستور میرزای عمده الحجابی، که از بستگان امیری مخاطب به عمده الحجاب بوده، این رساله را در سال ۱۰۸۸ هجری تالیف و شخصی به نام محمدحسین بهجت شاید در همان سال این را کتابت و استنساخ نموده است. این رساله در اصل مجموعه تواریخ است که از طرف شعرای تاریخ گو در ضمن وقایع گوناگون سروده شده است، از این رو می‌توانیم این رساله را “تواریخ وقایع عهد صفوی” بنامیم. مولف وقایع و تواریخ را مختصرا بیان و اشعار تاریخ‌گویان را نقل نموده و به قدر امکان از سرایندگان آن تواریخ اسم برده است.
توضیحات : شاه اسماعیل صفوی در جنگ چالدران (۱۵۱۴ میلادی)علیرغم رشادتهای سپاهیانش شکست سختی از سلطان سلیم عثمانی خورد به نحوی که لشکریان ایران منهدم گشته و حرم شاه اسماعیل به دست ترک ها افتاد و بخشهای زیادی از کشور از جمله آذربایجان و تبریز اشغال شد و تعداد زیادی کشته و تجاوزات زیادی به نوامیس مردم شد. اسارت سوگلی شاه، «بهروزه خانم»، به دست ترکها سخت بر او گران آمد. پس هیئتی نزد سلطان عثمانی فرستاد و از موضع مروت و انسان دوستی خواهان آزادی همسرش شد. سلطان سلیم اما آزادی بهروزه خانم را مشروط به تجزیه بخشی از خاک ایران و «پذیرش رود ارس به عنوان مرز ایران و عثمانی» از سوی شاه اسماعیل نمود. در ادامه داستان, سرگذشت دو زن اسیر ایرانی در دربار عثمانی بازگو می‌شود. تاجلی اندکی بعد موفق می‌شود به ایران برگردد, اما بهروزه همچنان در اسارت و با احترام باقی می‌ماند…
توضیحات : کتاب تاریخ شاه اسماعیل صفوی اثر امیر حسین خنجی است؛ پژوهشِ تاریخی مفصلی است درباره تاریخ زندگی و اقدامات شاه اسماعیل صفوی و تأثیرات حکومت صفویان در ایران. نویسنده در این اثر بر آن است تا اندیشه‌ها و عملکردهای شاه اسماعیل و اطرافیان اثر گذارِ وی را در تاریخ ایران بررسی نموده و نتایج آن را تحلیل کند. وی در این راه، به جنبه‌های روانشناختی شخصیت افراد، توجه ویژه‌ای داشته است. او بحث را با معرفی پیشینه خاندان صفوی به ویژه صفی الدین اردبیلی و فرزندان وی، آغاز و سپس به منشأ قزلباش‌ها و عقاید آنها پرداخته و تأثیر عقاید شیخ جنید، شیخ حیدر، سلطان یعقوب بایندر و سلطان علی را بر افکار آنها را بیان می‌کند. شرح دوران کودکی و نوجوانی شاه اسماعیل، چگونگی انتقام از شروانشاه، تشکیل سلطنت در تبریز و تسخیر آذربایجان در بخش سوم مورد بحث قرار می‌گیرد. در بخش بعد، ضمن اشاره به علت و نحوه جدایی ماوراء النهر از ایران، نحوه تسخیر کشور را توسط قزلباش‌ها بیان می‌نماید. انگیزه‌های نبرد چالدیران و پیامدهای اسف بار آن برای کشور، موضوعی است که نویسنده در ادامه بدان می‌پردازد. او بخش ششم کتاب را به بیان چگونگی گسترش نفوذ عثمانی در خاور میانه، جدایی عراق و کردستان از ایران و آغاز انزوای سیاسی حکومت شیعیِ صفویه اختصاص داده است. بحث در نتایج ظهور قزلباش‌ها در ایران، برنامه‌ریزی انتشار ایدئولوژی صفوی در کشور، و نحوه تئوریزه شدن تشیعِ صفوی توسط فقهای لبنانی، موضوعات بخش پایانی کتاب هستند.
توضیحات : عاشیق‌ها نوازندگان و آوازخوانانی هستند که در ایران، جمهوری آذربایجان، ترکیه، ترکمنستان، قفقاز و دیگر مناطق ترک‌نشین هنرنمایی می‌کنند. عاشیقهای آذربایجان وارث یکی از غنی‌ترین بخشهای ادبیات و فرهنگ شفاهی آسیا هستند. برخی از کارشناسان معتقدند که فرهنگ عاشیقی یادگار شاه اسماعیل صفوی در فرهنگ ایرانی است. دربار شاه اسماعیل، محل پرورش عاشیق‌ها بوده و «عاشیق قربانی» اولین عاشیقی بود که در این دربار فعالیت می‌کرد. آنان خنیاگرانی بودند که مردم از هرجهت تأییدشان می‌کردند. عاشیق‌ها در فرهنگ آذربایجان جایگاه ویژه‌ای به‌دلیل نقش آنها در انتقال فرهنگ و ادبیات شفاهی مردم دارند. عاشیق در گذشته نقش بسیار بااهمیتی در فرهنگ ترکی داشته‌است. اسم قدیمی عاشیق، «اوزان» بوده‌است. عاشیق‌ها در میان ترکمنان باغشی یا بخشی نامیده می‌شوند.