غازان خان

توضیحات : تاریخ مبارک غازانى، اثر فارسی رشیدالدین فضل‌الله بن عمادالدوله ابواخیر، هسته اصلى «جامع التواریخ» بوده و در بردارنده تاریخ ایلخانان در ایران، از هولاکو تا غازان خان مى‌باشد. ظاهراً کتاب به فرمان غازان و با دریافت مبلغ یک میلیون دینار و در زمان او نوشته شده است. مؤلف به خوبى توانسته وضع مردم، مشکلات زندگى آنان، طرز معیشت، اوضاع مذهبى و طرز سلوک عمّال دولت با کارگزاران را منعکس کند که این باعث اهمیت کتاب شده است. کتاب با مقدمه مؤلف، در اشاره به تقسیمات آن آغاز و مطالب در سه قسمت ارائه شده است.

سبک نگارش کتاب بر خلاف تاریخ جهانگشاى جوینى و تاریخ وصاف، بسیار ساده و روان بوده و نوشته‌هاى مغولىِ آن به زبان فارسی محاوره‌اى روزگار مؤلف ترجمه شده است که سبکى نو محسوب مى‌شود. نویسنده در دوره غازان، بانى اصلاحات ایلخان زمان خود بوده و در اصل مى‌توان کتاب را راهنماى وى براى غازان خان در راستاى انجام این اصلاحات دانست. وى روابط نزدیکى با غازان خان داشته و مورد اعتماد وى بوده است. او سعى کرد در قالب شخصیت غازان خان، حاکم و پادشاه ایده‌آل خود را ترسیم کند. کتاب، منبع اصلى در مطالعه تاریخ عصر ایلخانان و شامل مجموعه «یرلیق‌هاى غازان» یا فرامین وى در مورد اصلاحات مالى مى‌باشد. با این که مؤلف خود از کارگزاران ایلخانان مغول بوده و ناچار در اثر خود از آنان با احترام یاد کرده است؛ ولى گزارش کشتارها، ویرانگرى‌ها و غارت‌هاى آنان را به تفصیل بیان و تأسف خود را از این وقایع ابراز کرده است. مؤلف در جاى جاى مباحث، اطلاعات فشرده‌اى از تاریخ معاصر خود را نیز ذکر کرده که از ویژگى‌هاى کتاب به شمار مى‌آید.

توضیحات : موضوع این کتاب شرح تاریخ ایران از پیش از ورود اسلام تا دوره‌های بعد از آن است. این کتاب که مجلّد ششم از این مجموعه شش جلدی است، تاریخ ایران را در دوره مغول‌ها و ایلخانان در ایران (۶۱۶ـ۷۵۶) شرح می‌دهد. مباحث کتاب با وقایع ظهور و حضور چنگیزخان در ایران آغاز می‌شود. در این بخش خلق و خوی چنگیزخان و اقدامات وی معرفی شده است. سپس تاریخ خوارزمشاهیان و حضور سلطان جلال‌الدّین و دیگر ایلخانان در ایران تشریح شده است. دیگر پادشاهان سلسله ایلخانان نظیر؛ غازان خان، هلاکوخان و سلطان غیاث‌الدّین محمّد خدابنده نیز در این کتاب شرح داده شده است.