پردگیان حرم سلطنت
توضیحات : خاطرات تاج السلطنه، دختر ناصرالدین شاه و توران السلطنه که در ۱۳۰۱ ه. ق ( ١٨٨۴ م) زاده شد، از سودمندترین و مهم ترین زندگى نامه هاى بازمانده از روزگار قاجاریان است. خاطرات وى، سرگذشت او را از آغاز زندگى تا هنگام جدایى اش از شوهر خود در برمى گیرد. او این خاطرات را به درخواست معلم و پسرعمویش، بهگمان در ١٩٢۴ نوشت و در آنها، از رویدادهاى بیرون و درون کاخ پدرش گزارش داد.
ویژگى هاى نثرى این کتاب را چنین مىتوان برشمرد: تصویرسازى و توصیف منظره ها؛ کنجکاوى درباره حالات و خصال و ویژگى هاى شخصیت ها؛ بافتمان دستورى ناساگار برخى از جمله هاى آن با نثر رایج در آن روزگار. به هر روى، تأثیرپذیرى نویسنده از داستان ها (رمان ها) و قصه هاى فرنگى به زبان اصلى یا با ترجمه فارسى، در نثر وى آشکارا رخ مى نماید؛ چنانکه خاطرات او را نه گزارشى به سبک نویسندگان روزنامه ها، که داستان تاریخى بلندى درباره روزگار زندگى وى باید خواند. این کتاب به چند دلیل مهم است: نویسنده خاطرات که خود دختر شاه دوران و از زنان دربار و پردگیان حرم سلطنت و دارنده جایگاهى بلند در آن جا بود و درونمایه تاریخى آن. نویسنده به دلیل آسودگى از گزندهاى سیاسى و اجتماعى، در سنجش با دیگران از آزادى بیشترى در سخن گفتن درباره روىدادها برخوردار بوده است. این اثر همچنین، نمونه اى گویا از برخورد مظاهر مدنیت و فرهنگ شرق و غرب در آن دوره و گزارنده حالات و تأثیرات و پىآمدهاى آن در طبقات زبرین جامعه و رسانهاى درباره آداب و آیین هاى خاتون هاى حرم به شمار مىرود. آرا و عقاید نویسنده در این کتاب، گستره فراوان اطلاعات او را نشان مى دهد. وى از مشروطیت، حقوق زنان، آزادى، مساوات و قانون در این اثر دفاع کرده است.