اوایل عهد پهلوی

توضیحات :    یکی از اثرات برگزاری جشنهای دو هزار و پانصدمین سال بنیان گذاری شاهنشاهی ایران، بررسی مسائل مربوط به تاریخ ایران و تحقیق در جنبه های مختلف زندگانی بزرگمردان ایرانی از ادوار گذشته تاکنون و مطالعه خصوصیات مربوط به تمدن درخشان و خلاقه این ملت و همچنین بازیافتن راز بقای ایران در ویژگیهای جغرافیایی و علائق دیرینه معنوی با نظام شاهنشاهی بوده است، که در این سالهای اخیر بیشتر و عمیق تر مورد توجه محققان و ایرانشناسان قرار گرفته و انجمن دبیران تاریخ و جغرافیا و تعلیمات اجتماعی به مناسبت ارتباط و پیوستگی با وظایف فردی و اجتماعی و ملی خود با کوشش هرچه تمامتر خیلی خوب توانسته است قدم های ارزنده ای در این زمینه بردارد و با تشکیل ششمین کنگره تاریخ ایران مقارن برگزاری جشنها در تهران به مدت پنج روز با حضور بیش از ۳۰۰ تن از دبیران این رشته که از اطراف و اکناف کشور به مرکز آمده بودند بودند مسائل مهم مربوط به تاریخ و تمدن ایران را در طول ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی مطرح سازد و از آن پس متن سخنرانیها و بحثها و گفتگوهای علمی شرکت کنندگان در این کنگره بزرگ را که خود از وقایع مهم تاریخی مربوط به فعالیتهای ارزنده وزارت آموزش و پرورش محسوب می شود جمع آوری نموده و چاپ و منتشر نماید و با اینکار قسمتی از دین خود را به مملکت و ملت ادا سازد.

توضیحات : در ۲۵ آگوست ۱۹۴۱ ، نیروهای انگلستان و روسیه، از غرب و شمال، به ایران حمله کردند. ارتش ایران به سرعت از هم پاشید و رضاشاه پهلوی در سفارت انگلیس به دنبال گریزگاهی بود؛ اما ره به جایی نبرد. در ۱۶ سپتامبر رضاشاه از سلطنت کناره گیری کرد و روز بعد تهران را ترک گفت و پسرش محمدرضا، جانشین او شد. در ۲۸ سپتامبر ۱۹۴۱ شاه پیشین و همراهانش سوار بر یک کشتی انگلیسی به سوی بمبئی حرکت کردند. مقصد جزیره موریس بود.( ۱) نخست رضا شاه درخواست کرد به کانادا برود. وزیرمختار آمریکا در تهران، لوئیس دریفوس،( ۲) طی تلگرافی به وزارت خارجه آمریکا در ۵ فوریه ۱۹۴۲ چنین وزیرمختار انگلستان به من خبر داد که دولت [متبوع] وی به شاه پیشین اجازه داده است که وی از طریق جنوب » : می نویسد در راه کانادا، رضاشاه در ژوهانسبورگ مریض شد و از ادامه سفر باز ماند. وی در ۲۶ جولای «. افریقا رهسپار کانادا شود ۱۹۴۴ از دنیا رفت. کناره گیری رضاشاه با شادی و پای کوبی مردم در خیابان ها همراه شد. در سال ۱۹۷۹ ، زمانی که محمدرضا شاه، پسر و جانشین رضاشاه، به اجبار ایران را ترک گفت، صحنه هایی مشابه تکرار گردید.

توضیحات :  مشهورترین رمان مرتضی مشفق کاظمی و در واقع نخستین رمان اجتماعی فارسی “طهران مخوف” می باشد, وی آن را در زیر بیست سالگی برای روزنامه ی “ستاره ایران” نوشت. قسمت یادگار یک شب جلد دوم طهران مخوف است. تهران مخوف در حقیقت نخستین رمان اجتماعی ایرانی به شمار می‌رود. مشفق کاظمی با تکیه بر اصول صحیح رمان نویسی و با محور قرار دادن زن به مفاسد درونی جامعه ایران اواخر عهد قاجار و اوایل عهد پهلوی پرداخت. او با توصیف فساد و فحشا و ناامنی اجتماعی در سالهای پس از مشروطیت در واقع یاس عمومی ناشی از به نتیجه نرسیدن انقلاب مشروطه را بیان می‌کند. داستان رمان حول عشق فرخ و مهین دور می‌زند اما نویسنده طی آن به علل انحراف مشروطه، روسپی شدن زنان و فساد اداره جات می‌پردازد. شیوه روایت آن متکی بر داستان‌های عامیانه فارسی با نگاه به رمان‌های مدرن نظیر کنت مونت کریستو نوشته الکساندر دوما است.