توضیحات : کتاب تالیف استاد حسن پیرنیا(مشیرالدوله) است که به تاریخ اساطیری ایران میپردازد. این کتاب نخستینبار در سال ۱۳۰۷ در مطبعه مجلس شورای ملی انتشار یافت. مشیرالدوله پس از تالیف کتاب «تاریخ ایران باستان» که تاریخ ایران از دوره تاریخی جدید، شامل مادها تا ساسانیان بود، ترغیب شد تا درباره تاریخ اسطورهای ایران نیز کتابی تالیف کند. «خطوط برجسته داستانهای ایران قدیم» با ذکر مدارک و نتیجه سنجش و استنباطات، نخستین تالیف مستقل ایرانی و مستند درباره تاریخ پیش از ایران بهشمار میآید که مولف در این کتاب میکوشد، اثبات کند داستانهای مربوط به تاریخ روزگار نخستین ایرانزمین افسانه و اسطوره صرف نیستند و ریشه در حقایق تاریخی و واقعی دارند.
این کتاب در چهار فصل گردآوری شده است:
– فصل نخست آن شامل پنج بخش است که روایتها و داستانهای قدیم درباره خلقت جهان، نخستین انسان(کیومرث)، مشی و مشیانه، سلسله پیشدادیان، سلسله کیانیان، اسکندر، اشکانیان و ساسانیان را در برمیگیرد. بخش نخست درباره کیومرث، هوشنگ، تهمورث، جمشید، ضحاک، فریدون، منوچهر، نوذر، زاب و گرشاسب است. بخش دوم نیز به سلسله کیانیان شامل کیقباد، کیکاوس، کیخسرو، لهراسب، گشتاسپ، بهمن، همای، داراب و دارا میپردازد. در بخشهای بعدی بهترتیب، اسکندر، اشکانیان و ساسانیان شرح داده میشود.
– فصل دوم مدارک و اسناد تاریخی داستانهای قدیم است .
– در فصل سوم به سنجش داستانها و مقایسه آنها با تاریخ پرداخته شده است و شامل پنج بخش است که از عهد بسیار قدیم تا منوچهر، از منوچهر تا کیقباد، از کیقباد تا گشتاسپ، از گشتاسپ تا مرگ دارا دربرمیگیرد و دیدگاههایی درباره داستانها مطرح میکند.
– فصل آخر نیز کلیاتی درباره قرون قبل از تاریخ از جمله ورود آریاییهای ایرانی به فلات ایران، مذهب، شکل حکومت، خانواده، طبقات، تمدن و اخلاق را بیان میکند.
توضیحات : در گذشتهای نه چندان دور، پیروی از غربیان و ستایش دانش و خرد و تیزبینی و ژرفنگری آنان چنان در میان نویسندگان و پژوهندگان ایرانی به آئین شده بود که همگان خویش را ناچار میدیدند که در گفتارها و نامهها و پژوهشهای خویش چنگ به دامان آنان زنند و با بردن نام آنان، گفتار خویش را سنگی بخشند. چنان کسان یکدم با خویش نیندیشیده بودند که اگر یک پژوهنده اروپایی درباره فرهنگ ایران سخنی میگوید، آن سخن را یا از نامهها و دفترهای پیشین ایران خوانده است، که ما خود نیز میتوانیم و بایستی که آنها را بخوانیم، و یا آن سخن را از روی برداشت و گمان خویش میگوید، که ما نیز خود میتوانیم درباره گوشههای فراموش شده فرهنگ و تاریخ خویش برداشتهایی داشته باشیم، و تفاوتی که میان این دو گمان هست آن است که اگر آن نویسنده و پژوهشگر برای تباه کردن بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران دستوری دارد. نویسنده و پژوهشگر ایرانی برای روشن کردن و زنده ساختن آن از روان و جان خویش فرمان میگیرد، مگر آنکه این بیم در میان هست که گاهگاه پژوهنده ایرانی را یکسونگری و تعصب فرا گیرد، که آن را نیز با نگرش و گوشزد دیگران میتوان باز نمود و از کژی پیراست.
خوشبختانه چند سالی است که پژوهندگان و دانشمندان ایرانی از زیر بار و فشار غربگرایی شانه خالی کردهاند و آزاد شدهاند، و در همین زمان پژوهشهای ایرانی رنگ تازهای به خود گرفته و اگر امروز یک ایرانی درباره نیاکان خویش سخنی بگوید دیگر پیروان بیگانه های و هوی برنمیانگیزند، و چارهشان اینست که آن غریوها و فریادها را در اندرون خود ریزند!
توضیحات : در این کتاب مجموعه ای از اسناد مصور اروپاییان از ایران در فاصله زمانی قرون وسطی تا اواخر قرن هجدهم میلادی، ارائه و بررسی شده است. در جلد اول این مجموعه، فعالیت های اروپاییان در ایران از دوران یونانی ها تا اواخر قرن هجدهم میلادی مورد بحث قرار گرفته و گزارش های آنها بررسی و نقد شده است. در بخش دوم، بیوگرافی جهانگردانی که از خود کتاب های با ارزشی به جا گذاشته اند همراه با تجزیه و تحلیلی از سفرنامه های آنان در ایران، آورده شده است. در این بخش، خصوصیات، شکل و محتوای سفرنامه ها مورد توجه قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل علمی اسناد مصور این سفرنامه ها، قسمت اساسی جلد دوم این مجموعه را تشکیل می دهد. اسناد معرفی شده در این کتاب، به طور عموم و تا حد امکان تصوری خاص از ایران در ذهن اروپاییان را به وجود می آورده که قبلا موجود نبوده است. این مسئله را که چقدر این اسناد برای نمایش و نشان دادن پدیده های ایرانی به خصوص معماری مهم است، می توان با مقایسه و مقابله آنها با نقاشی های ایرانی اثبات کرد بطور کلی مصور نمودن کتب ، در قرن ۱۵ میلادی ، در تمام اروپا پیشرفت قابل ملاحظه ای نمود زیرا که اختراع فن چاپ با یک ضربت ، تمام محدودیت های قرون وسطائی را درهم شکست و دروازه ای بزرگ از سرعت عمل به روی کارهای عملی گشود . کتابهای خطی را علما از زیر توده خاک بیرون کشیدند و ثمره اندیشه های تابناک بشری و تمدنهای تغییر یافته را که در آنان منعکس بود ،
توضیحات : گرترود بل، ٬ معروف به «مادر عراق»٬ زاده ۱۴ ژوئیه ۱۸۶۸ (۱۲۴۷ خورشیدی)، در کانتی دورهم انگلستان، درگذشته ۱۲ ژوئیه ۱۹۲۶ (۱۳۰۵ خورشیدی) در بغداد، مشاور سیاسی، کوهنورد، جهانگرد کاوشگر در رشتههای تاریخ و باستان شناسی بود ولی در عین حال از زبدهترین و کارآمدترین مأموران «سازمان اطلاعات و امنیت خارجی بریتانیا» (SIS) در زمان خود، به ویژه در دوران جنگ جهانی اول محسوب میشد. بل در سال ۱۹۱۷ بخاطر خدمات بزرگی که در راه میهن خود انجام داده بود نشان رتبه امپراتوری بریتانیا را که یک رتبه شوالیه گری است دریافت کرد.
توضیحات : این نوشتار کوششی است بر تحلیل رویدادها و سنجش بینشها، کنشها و نهاد های سیاسی در ادوار تاریخی ایران پیش از اسلام. . جدایی تاریخ سیاسی ایران باستان از آنچه باید تاریخ سازی سیاسی نامید، انگیزه این نگارنده در نگارش کتاب حاضر بوده است. تاریخ نگاری با انگیزه های سیاسی سلطه گرانه، که از سده گذشته آغاز شده است، نه تنها مانع شناخت واقع بینانه و سنجش عادلانه فرمانروایان، نهادها و جنبشهای سیاسی در ایران باستان گشته است، که با ارزیابیهای وارونه و بت سازی از برخی شخصیتهای سیاسی ایندوره به بازیابی هویت تاریخی راستین مردم ایران نیز آسیبهای سنگینی وارد ساخته است، و از این راه سدی گشته است در برابر همبستگی ملی و رشد و پیشرفتهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این سرزمین. رویکرد علمی به تاریخ ایران باستان تنها راه گریز از تاریخ سازیهای سیاسی و بت سازیهای ویرانگر، و بازیابی هویت راستین تاریخی – فرهنگی مردم ایران است. این نوشتار در نخستین گام به بررسی ضرورتهای بازنگری انتقادی تاریخ سیاسی ایران باستان می پردازد. پس از آن دیدگاههای بنیادی و روشهای کاربردی در تاریخ نگاریهای کنونی نقد و بررسی می شوند. بدنبال این دو گفتمان، ادوار گوناگون تاریخ ایران به ترتیب از کهن ترین ادوار شناخته شده تا فروپاشی حکومت ساسانی و ورود اسلام به ایران بازخوانی می گردند. نهاد سیاست در کانون این پژوهش تاریخی است که دوری و نزدیکی آن در دوره های گوناگون با اخلاق، آزادی، حقوق، ارزشهای انسانی و عدالت اجتماعی مورد بررسی و سنجش و ارزیابی قرار گرفته است. دیگر نهادهای اجتماعی در ایران باستان همچون مذهب و اقتصاد و دادگستری و فرهنگ نیز در پیوند با سیاست، و نه جداگانه، بررسی گشته اند. شناخت و سنجش ماهیت و کارکرد نهاد سیاست و سامانه های مرتبط به آن در ایران و خاور میانه باستان پیش نیاز فهم و تحلیل بسیاری از پدیده ها، روندها و تحولات تاریخ ایران پس از اسلام نیز می باشد؛ و امروز نیز راهنمای نقد و ارزیابی اندیشه ها و کنشهای موجود سیاسی، و بازسازی انقلابی جامعه خواهد بود.