خروج محمدرضا شاه از ایران

توضیحات :  مقاله «کارتر و سقوط شاه: روایت دست اول» که به قلم مایکل لدین، دبیر اجرائی واشنگتن کوارترلی و ویلیام لوئیس، استاد علوم سیاسی دانشگاه جرج واشنگتن نوشته شده و در دومین شماره دوره سوم واشنگتن کوارترلی درج گردیده، پژوهش آکادمیک مختصر و مفیدی است که می کوشد به این سوال پاسخ دهد که تلازم چه نقایص ساختاری در دستگاه اداری آمریکا و چه دوگانگی ها در ارگانهای عالی تصمیم گیری و چه اشتباههائی در ارزیابی های اطلاعاتی از جانب سازمانهای جاسوسی آن کشور و چه خطاهایی در برخورد با انقلاب اسلامی ایران موجب شکست ایالات متحده امریکا در ایران گردید.

این روایت که توضیح می دهد ایالات متحده آمریکا چه برخوردی با بحران ایران بویژه در سالهای سرنوشت ساز ۱۹۷۸ – ۱۹۷۹ داشته تا حدی بر اساس گفتگوهائی نوشته شده است که نویسندگان مقاله در چندین ماه گذشته با مطلعین و دست اندرکاران انجام داده اند. قرار اصلی ما این بوده است که هیچیک از این مطلعین و دست اندرکاران معرفی نشوند و به هیچ سخنی از آنان به هیچ صورتی استناد نشود لذا ما این مقاله را جز در مواردی که خواسته ایم توجه خوانندگان را به چند منبع منتشر شده مهم جلب کنیم بدون هر پانوشتی برشته تحریر در آورده ایم.

توضیحات :   در بهمن سال گذشته، اندکی پیش از پیروزی انقلاب، کتاب جدیدی درباره رویدادهای ایران به زبان فرانسه در پاریس منتشر گردید. این کتاب پرفروش ترین کتابی است که تاکنون درباره ایران به زبان فرانسه چاپ شده و ترجمه آن به زبانهای آلمانی و ژاپنی در دست انتشار است و اینک ترجمه فارسی آن منتشر می گردد. نویسندگانِ ایران بر ضد شاه، بزرگی طلبی های شاه و شکست اصلاحات ارضی و ورشکستگی اقتصاد برنامه ریزی ایران روی کاغذ و مبارزات توده های مردم را به درستی تشریح کرده اند و در پایان به کمک اسناد و شواهد، شیوه های پلیس مخفی شاه (ساواک) را بر پایه شکنجه و خبرچینی نشان داده اند.

توضیحات :  عناوین سخنان عبارتند از: ایران و ایرانیان – شاهنشاهی ایران – شاهنشاه و سلطنت – فرهنگ و معنویت – ایمان – دموکراسی – عدالت اجتماعی – صلح – مسائل بین المللی – ارتش – دادگستری – انقلاب سفید – آموزش و پرورش – پیکار با بیسوادی – کشاورزی – کارگران – زنان – جوانان – ورزش – پیشآهنگی – اصول تعاونی – ایران امروز طولی نخواهد کشید که مملکت ما از هر حیث با بالاترین و مترقی ترین و خوشبخت ترین ملل عالم برابری کند. عدالت قضایی و اجتماعی و انصاف و مساوات در این مملکت کاملا حکم فرما شود و ایرانی بعد از مدتها زحمت و محنت، به آتیه سعادتمندی برسد.

توضیحات : دکتر فتح الله بینا تحصیلات خود را در رشته پزشکی دنبال کرده اما به گفته خود در مقدمه همین کتاب «نگارنده پس از دانش پزشکی دوستدار تاریخ و ادبیاتم؛ هنگام فراغت را به گلچینی گلزار بی پایان ادب و فراگرفتن پندهای بی پایان تاریخ می گذرانم… نگارنده تاریخ را به دیده پزشکی و روانشناسی نگریسته، به فلسفه آن و پی بردن به عللی که منجر به حوادث مهم تاریخی گشته اند و نتایجی که از بررسی آن حاصل می شود بیش از شرح وقایع علاقمندم…»

با همین دیدگاه است که در کتاب حاضر به تحلیل شخصیت رضا شاه و اقدامات او می پردازد؛ مقایسه ای نیز میان تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران و فرانسه انجام می دهد و داستان به تخت نشستن و افول اقبال دو نظامی- سیاستمدار مقتدر (ناپلئون بناپارت و رضا پهلوی) را با دیدگاه و سبک خاص خود روایت می کند.

توضیحات : کتاب رضا شاه اثر صادق زیبا کلام است؛ صادق زیباکلام در این کتاب گفته سال‌ها پیش روایت او از رضاشاه با روایت‌های جمهوری اسلامی یکسان بوده و وی را فردی ساخته و پرداخته بریتانیا و عامل اجرای سیاست‌های این کشور در ایران می‌دانسته است: «وقتی تاریخ مصرفش تمام شد، فرزندش، محمدرضا پهلوی را به جای وی آوردند. همانند بسیاری از ایرانیان، این‌ها مجموعه آگاهی‌های من از رضاشاه بود.»  نویسنده در کتاب تازه خود گفته است در زمان حضورش در بریتانیا بین سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۰ خورشیدی که دوره دکترای خود را با موضوع «انقلاب اسلامی ایران» می‌گذراند، با دسترسی به منابع و کتاب‌های معتبر درباره رضاشاه، دیدگاهش درباره او هم‌چون «یک حبه قند در استکان چایی گرم» به سرعت شروع به اضمحلال کرد.

توضیحات : زندگینامه محمدرضا پهلوی، آخرین شاهنشاه ایران در ژانویه ۲۰۱۳ در پاریس انتشار یافت و در ماههای فوریه، مارس و سپس ژوئن همین سال به سبب استقبالی که از آن شده بود، سه بار تجدید چاپ شد. طبق آماری که در نیمه اول سال جاری از سوی مراجع صنفی در پاریس منتشر شد، در ده سال اخیر این نوشته از لحاظ فروش چهارمین زندگینامه (بیوگرافی) پرفروش در فرانسه بوده است. دو برنامه یکساعته رادیویی و یک برنامه تلویزیونی در فرانسه و دو برنامه طولانی رادیویی در بلژیک به آن اختصاص داده شد و رادیوهای فارسی زبان نیز درباره آن بحث ها و مصاحبه هایی ترتیب دادند و بیش از ده روزنامه و نشریه فرانسوی مقالاتی مفصل به آن اختصاص دادند که جملات کوتاهی از بعضی از این مقالات، در پشت جلد این ترجمه نقل شده است. ترجمه این اثر که اکنون به همت شرکت کتاب انتشار می یابد، با امانت و دقت بسیار و عمدتا با نظارت و بازخوانی نویسنده انجام گرفته و حتی ترتیب جمله بندی های اصلی در آن رعایت شده است…

توضیحات : «زندگی و زمانه شاه» دی ماه سال ۱۳۸۷ روانه بازار کتاب در خارج از کشور شد؛ کتابی است به قلم دکتر غلامرضا افخمی، مدیر پروژه تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران که انتشارات دانشگاه کالیفرنیا آن را منتشر کرد. کتابی درباره آخرین شاه ایران که نویسنده‌اش که در زمان سلطنت وی معاون وزیر کشور، استاد علوم سیاسی و معاون رییس دانشکدۀ اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه ملی بود، آن را «ثمره نه فقط سال‌ها پژوهش بلکه ثمره زندگی سیاسی – اجتماعی خود و کسانی که در آن زمان در ایران بودند»، خوانده است.

نویسنده از تولد محمدرضا پهلوی آغاز و فراز و فرودهای دوران سلطنت او را بررسی کرده و البته تحولات منتهی به انقلاب سال ۵۷ حجم قابل توجهی را به خود اختصاص داده، چنانکه از ۲۶ فصل این کتاب، هفت فصل آن به مسأله انقلاب مربوط می‌شود. بخش پایانی کتاب هم به خروج محمدرضا شاه از ایران و مرگ وی می‌پردازد.