دایع شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی

توضیحات :  شامل احوال ۴۴ تن از مردان و ۴۳ تن از زنان از دیباچه کتاب: از مدتها پیش آرزومند بودم بتوانم در سرگذشت مردان دانشمند و زنان هنرمند ایران کتابی بزبان ساده و همگان پسند تالیف کنم و از نتیجه تتبعات تاریخی خود راجع به احوال آنان شمه ای در آن کتاب بیاورم، تا آنجا که البته مطلب سنگین نشود و برای خوانندگان جوان مورث ملال نگردد. از حسن اتفاق سال (۱۳۲۹) آقایان مسعودیها مرا دعوت نمودند که در نگارش مجله ی اطلاعات شرکت ورزم و دوست محترم سناتور عباس مسعودی که شخصیت مهم ایشان با ایجاد بنگاه عظیم و وسبع اطلاعات بخوبی ظاهر و بارز گردیده است، یادآوری نمودند که صفحاتی از آن مجله را میتوان به نگارش سرگذشت رجال علم و هنر اختصاص داد و آقای مهندس حسین کردبچه که سرپرستی امور مجله را دارند اینجانب را با پشت کار خود به مطالعه و تحقیق و تتبع و نوشتن این موضوع پیوسته تشویق کردند. چون این نویسنده مقتضی را موجود دید و مانع را مفقود ، تالیف این کتاب را آغاز نمود که بتدریج در مجله منتشر شد.

آخرین مطالب این کتاب مثل احوال شیخ بزرگوار سعدی شیرازی و زندگانی سیاسی ابن سینا در اطلاعات هفتگی بسال (۱۳۳۱) انتشار یافت و از آن تاریخ ببعد بسیاری از دانشمندان و دانش پژوهان چه از داخل کشور و چه از خارج، نویسنده را مورد لطف و نوازش خویش قرار داده. طبع و نشر جداگانه این کتاب را درخواست کردند و در این زمینه آقای علی اکبر علمی که بنگاه های مطبوعاتی ایشان با همتی بلند روز افزون توسعه می یابد پیشقدم گردیده بچاپ این کتاب و تالیفات دیگر اینجانب پرداختند.

توضیحات : سعدی نگارش کتاب گلستان را کمتر از یک سال بعد از تدوین بوستان، در اول اردیبهشت سال ۶۵۶ هجری شروع کرد و «هنوز از گلِ بوستان بَقیّتی موجود بود» که نگارش آن را به پایان رساند؛ بنابراین کتاب گلستان در مدت پنج یا شش ماه نوشته شد که -به نظر محمدعلی همایون کاتوزیان، منتقد ادبی- شبیه به معجزه است. همایون کاتوزیان با توجه به شواهدی در گلستان، معتقد است که سعدی پس از نگارش بوستان دچار نوعی افسردگی شد و با این فکر که عمر خود را به بطالت گذرانده و به ایام پیری رسیده‌است، دست از کار کشید؛ اما دوست یا دوستانی او را به نوشتن کتاب جدیدی مصمم کردند. نگارش کتاب گلستان در این مدت کوتاه، می‌تواند نشانی از فرح و انبساطی باشد که پس از یک دوره افسردگی -موقتاً- بروز می‌کند.

قدیمی‌ترین نسخه خطی به جا مانده از گلستان سعدی، نسخه‌ای تذهیب‌کاری شده از یاقوت مستعصمی است که به سال ۶۶۸ هجری بازمی‌گردد. در این سال، سعدی هنوز در قید حیات بوده‌است. اما از آنجا که اطلاعات شناسنامه‌ای این نسخه خوانا نیست، به‌عنوان یک نسخه معتبر مورد توجه محققان قرار نگرفته‌است. نخستین نسخه چاپی از گلستان در سال ۱۶۵۱میلادی در آمستردام و به زبان لاتین توسط Gentius منتشر شد. با این حال، تا اوایل قرن نوزدهم میلادی که نسخه‌هایی از کلیات در کلکتهٔ هند منتشر شد، خبری از چاپ گلستان یا کلیات سعدی در کشورهای اسلامی نبود. کتاب گلستان یکی از نخستین کتاب‌های فارسی است که با استفاده از ماشین چاپ منتشر شده. این کتاب نخستین بار در سال ۱۸۲۴ میلادی در تبریز و بعد از آن در سال ۱۸۴۷ در تهران به چاپ رسید. در این سده همچنین نسخه‌هایی از گلستان در استانبول، قاهره، پاریس، لایپزیک، برلین، انگلستان و بیش از صد مرتبه در هندوستان چاپ شد.

توضیحات : دایع شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی که خود از بدایع روزگار بود یکی از نفیس ترین قسمت های گنجینه کلیات این شاعر بزرگوار را تشکیل می دهد. در خصوص مولفان و شرح حیات سعدی تحقیقات زیادی به عمل آمده. علمایی چند عمری مصروف این خدمت نموده اند.

سعدی به عقیده مشهور در شیراز به سال ۵۸۰ متولد و ۶۹۰ یا ۶۹۱ وفات یافته و معاصر با اتابکان فارس بوده است. مجموع تالیفات شاعر را تقریبا ۳۵ سال پس از وفات او شخصی موسوم به علی بن احمد بن ابی بکر بیستون جمع کرده …

ای که انکار کنی عالم درویشان را تو نه دانی که چه سودا و سر است ایشان را

گنج آزادگی و کنج قناعت ملکی ست که به شمشیر میسر نشود سلطان را

طلب منسب فانی نکند صاحب عقل عاقل آن است که اندیشه کند پایان را

آن ندارند که این ملک مجازی دارند وآنچه دارند به حسرت بگذارند آن را …

سعدیا عمر عزیز است به غفلت مگذار وقت فرصت نشود فوت مگر نادان را

دوست به هندوی خود گر بپذیرد مرا گوش من و تا بحشر حلقه هندوی دوست

گر متفرق شود خاک من اندر جهان باد نیارد ربود گرد من از کوی دوست

گر شب هجران مرا تاختن آرد اجل روز قیامت زنم خیمه به پهلوی دوست

هر غزلی نامه ایست قصه عشق اندر او نامه نوشتن چه سود چون نرسد سوی دوست

لاف مزن سعدیا شعر تو خود سحر گیر سحر نخواهد خرید غمزه جادوی او