دوران صفویه

توضیحات : شاه اسماعیل صفوی در جنگ چالدران (۱۵۱۴ میلادی)علیرغم رشادتهای سپاهیانش شکست سختی از سلطان سلیم عثمانی خورد به نحوی که لشکریان ایران منهدم گشته و حرم شاه اسماعیل به دست ترک ها افتاد و بخشهای زیادی از کشور از جمله آذربایجان و تبریز اشغال شد و تعداد زیادی کشته و تجاوزات زیادی به نوامیس مردم شد. اسارت سوگلی شاه، «بهروزه خانم»، به دست ترکها سخت بر او گران آمد. پس هیئتی نزد سلطان عثمانی فرستاد و از موضع مروت و انسان دوستی خواهان آزادی همسرش شد. سلطان سلیم اما آزادی بهروزه خانم را مشروط به تجزیه بخشی از خاک ایران و «پذیرش رود ارس به عنوان مرز ایران و عثمانی» از سوی شاه اسماعیل نمود. در ادامه داستان, سرگذشت دو زن اسیر ایرانی در دربار عثمانی بازگو می‌شود. تاجلی اندکی بعد موفق می‌شود به ایران برگردد, اما بهروزه همچنان در اسارت و با احترام باقی می‌ماند…

توضیحات :  کتاب تاریخ شاه اسماعیل صفوی اثر امیر حسین خنجی است؛ پژوهشِ تاریخی مفصلی است درباره تاریخ زندگی و اقدامات شاه اسماعیل صفوی و تأثیرات حکومت صفویان در ایران. نویسنده در این اثر بر آن است تا اندیشه‌ها و عملکردهای شاه اسماعیل و اطرافیان اثر گذارِ وی را در تاریخ ایران بررسی نموده و نتایج آن را تحلیل کند. وی در این راه، به جنبه‌های روانشناختی شخصیت افراد، توجه ویژه‌ای داشته است. او بحث را با معرفی پیشینه خاندان صفوی به ویژه صفی الدین اردبیلی و فرزندان وی، آغاز و سپس به منشأ قزلباش‌ها و عقاید آنها پرداخته و تأثیر عقاید شیخ جنید، شیخ حیدر، سلطان یعقوب بایندر و سلطان علی را بر افکار آنها را بیان می‌کند. شرح دوران کودکی و نوجوانی شاه اسماعیل، چگونگی انتقام از شروانشاه، تشکیل سلطنت در تبریز و تسخیر آذربایجان در بخش سوم مورد بحث قرار می‌گیرد. در بخش بعد، ضمن اشاره به علت و نحوه جدایی ماوراء النهر از ایران، نحوه تسخیر کشور را توسط قزلباش‌ها بیان می‌نماید. انگیزه‌های نبرد چالدیران و پیامدهای اسف بار آن برای کشور، موضوعی است که نویسنده در ادامه بدان می‌پردازد. او بخش ششم کتاب را به بیان چگونگی گسترش نفوذ عثمانی در خاور میانه، جدایی عراق و کردستان از ایران و آغاز انزوای سیاسی حکومت شیعیِ صفویه اختصاص داده است. بحث در نتایج ظهور قزلباش‌ها در ایران، برنامه‌ریزی انتشار ایدئولوژی صفوی در کشور، و نحوه تئوریزه‌ شدن تشیعِ صفوی توسط فقهای لبنانی، موضوعات بخش پایانی کتاب هستند.

توضیحات :  روزنامه ملا جلال منجم یا تاریخ عباسی از منابع مهم شناخت دوران صفوی است. ملا جلال الدین محمد منجم یزدی از منجمان معروف دربار شاه عباس اول (کبیر) صفوی بود. او به‌ عنوان مردی ادیب، منجم، منشی و مورخ شناخته می‌شد و مورد احترام خاص شاه عباس بود به نحوی که نظراتش بدون درنگ به مرحله اجرا در می‌آمد. زمان تولدش مشخص نیست. در ۱۰۲۹ ق. فوت کرد و ۳۴ سال در خدمت شاه عباس بود. خانه مجللی داشت که از آن به‌عنوان محل اقامت میهمانان پادشاه و سفیران خارجی استفاده می‌شد. پس از مرگ ملا جلال، شاه این خانه را خرید و به پذیرایی از میهمانان فوق اختصاص داد. تاریخ ملا جلال مشتمل بر اطلاعات مفیدی از دوران شاه اسماعیل دوم، سلطان محمد خدابنده و شاه عباس اول است. از کتاب فوق ظاهراً تاکنون سه نسخه خطی یافت شده است که در کتابخانه ملی تهران، کتابخانه حاج حسین آقا ملک و کتابخانه ملی پاریس نگهداری می‌شود.

توضیحات :  علی اصغر حقدار در کتاب «تصویر ایران و ایرانی از نگاه مسافران خارجی» نوشته‌های سیاحان مختلف را در پنج فصل مجزا شامل جاذبه‌های اقلیمی، آداب و رسوم اجتماعی، باورهای شخصی، اماکن دینی و آثار باستانی و شیوه زیستی مردمان این سرزمین گردآوری کرده است. این کتاب که در اردیبهشت ۹۵ در کشور ترکیه منتشر شد، اثری تحلیلی و روشمند در باب سفرنامه‌ها است. مبنای پژوهش حقدار در این کتاب، بررسی و تحلیل گزارش‌های سیاحان خارجی از ایران زمین در دوران صفویه است، زیرا پس از فراز و نشیب‌های فراوان در دوره‌های پیشین، در این برهه تاریخ، ایران به یک حکومت مرکزی و مقتدر دست یافت و در همین اثنا گردشگران غربی در پی شناخت مشرق زمین، راهی این دیار شدند. علی اصغر حقدار در مقدمه «تصویر ایران و ایرانی از نگاه مسافران خارجی» می‌نویسد: سیاحان تمام لایه‌های زیستی و فرهنگی ایران را به قلم کشیده و از هیچ نکته‌ای در آداب و رسوم و اخلاقیات و دینداری و ملک داری ایرانیان فروگذار نکردند و محسنات و عیوب ایرانی را در یادداشت‌های خود ثبت کردند و آن سفرنامه‌ها در تحولات معرفتی به ایران و ایران‌شناسی و باستان‌شناسی ایران‌زمین تبدیل شدند و شخصیت‌های مهمی چون آلبرت اومستند، پی‌یر بریان، دیاکونوف، دومزیل، هانری ماسه و… تا آنجا مجذوب ایران و ایرانی شدند که تمام عمر خود را صرف شناخت ایران و ایرانی کردند. بی‌تردید با ایجاد روابط در قرن چهارده میلادی، ایران در راه عصر جدید قرار گرفت و همان‌طور که هانس روبرت رویمر، خاورشناس آلمانی در تحقیق عالمانه خود آورده است، مراودات ایران با دنیای رنسانس، ایران زمین را بیش از پیش به اروپاییان شناساند.