زبان فارسی باستان

توضیحات :  همه مردم زبان مادری خود را نخست در خانه از راه تقلید می آموزند و پس از آن چگونگی ترکیب و نگارش آن را در مدرسه یاد می گیرند و همه مدرسه ها در برابر زبان ملت خود دشوارترین وظیفه ای که دارند درست آموختن آن است. اما سالیانی است که مدرسه های ما این وظیفه را عاقلانه و استوار انجام نداده اند و از هر سو فریاد بلند است که تحصیل کرده ها سواد فارسی ندارند و این یک معمای اجتماعی روزگار ماست و راستی اگر زبان مادری درست آموخته نشود نتیجه اش این است که پایه های ملیت استوار نماند. پایه گذاران موسسه عالی علوم ارتباطات اجتماعی از آغاز بر آن بوده اند که با این سستی و کمبود مبارزه کنند و در این راه وظیفه خود را از دیگر موسسات آموزش عالی دشوارتر یافته اند.

نخستین کوشش این موسسه بررسی و تدریس ادبیات امروز بود و کوشیده اند که شعر و داستان و نمایشنامه و پدیده های ادبی دیگر این روزگار را بشناسانند. گام دوم پذیرفتن شیوه تازه ای در آموزش دستور زبان و آیین درست نویسی بود. سومین گام توجه به سیر اندیشه در شاهکارهای زبان فارسی گذشته است. مولفان کتاب در مورد هدفشان از تالیف این کتاب می گویند: ما از خود پرسیدیم: چه کنیم که دانشجویان ما آنچه را ما دریافته ایم با رغبت بپذیرند؟ و دیدیم که باید شاهکارهای زبان و ادب کهن را ارزیابی کنیم و نیک و بد آنها را بی پرده بگوییم. برای شناساندن این سرمایه های گرانبها باید اندیشه گویندگان و نویسندگان آنها را بازشناسانیم و از بازی با عدد و تاریخ بگذریم. این دفتر پدیده ای است از این رهگذر و بی گمان از خطایی چند تهی نیست پس باید به دست دوستداران و صاحبنظران برسد تا با راهنمایی آنان کمال پذیرد.

توضیحات : دستور جامع زبان فارسی نوشته‌ی استاد زنده‌یاد عبدالرحیم همایونفرخ کاشانی – هموند فرهنگستان نخست – است که چاپ سوم آن که هفت دفتر در یک دفتر است به کوشش فرزند وی زنده‌یاد دکتر رکن‌الدین همایونفرخ به چاپ رسیده و سال‌ها یگانه سرچشمه‌ی دستور زبان فارسی بوده است. همایونفرخ که در تیرماه ۱۳۳۸ خورشیدی درگذشت، بیش از ۴۰ سال از زندگی خود را برای نوشتن این دستور گذاشت. در این کتاب شاید برای نخستین بار کوشیده شده است که دستورهای زبان فارسی از خود زبان و به دیگر سخن با بررسی نوشته‌های سخنوران برگزیده تا سده‌ی هشتم شناسایی و فراهم شود.

توضیحات :   خط پهلوی نام یک دستهٔ کلی از دبیره‌هایی است که برای نوشتن زبان(های) فارسی میانه (شامل پهلوی اشکانی) به کار می‌رفته‌اند. تمام این خطها ریشه در خط آرامی دارند[۱] و مانند آرامی از راست به چپ نوشته می‌شده‌اند.  دبیره‌های پهلوی را معمولاً به زیرشاخه‌های زیر تقسیم می‌کنند:

پهلوی اشکانی (کتیبه‌ای و گسسته‌است)

پهلوی ساسانی (یا پهلوی زرتشتی)

پهلوی گسسته (یا پهلوی کتیبه‌ای)

پهلوی پیوسته (یا پهلوی کتابی)

پهلوی زبوری یا مسیحی

این دبیره‌ها گرچه اصل و ریشه‌ای یکسان و شباهت‌هایی با هم دارند، تفاوتشان به حدی‌است که جداگانه از آنها یاد شود. خود واژهٔ پهلوی برگفته از پهلو است که خود صورتی از واژهٔ پرثوه (که صورت باستانی واژهٔ پارت است) می‌باشد. به طور کلی خط پهلوی خطی پر ابهام به شمار می‌رود و ابهام بعضی گونه‌های آن نظیر پهلوی کتابی بیشتر از آنِ بقیه‌است. در گونه‌های منفصل بیشترین جنبهٔ ابهام به علت دلالت یک نویسه بر چندین واج است؛ مثلاً در پهلوی ساسانی کتیبه‌ای نویسهٔ «r » می‌تواند دلالت بر صامت «ر» «و» یا مصوت «او» کند. در گونهٔ متصل علاوه بر این گونه ابهامات مشکل دیگری نیز پدیدار می‌گردد: اتصال چند حرف به یکدیگر باعث شباهت مجموعه حروف به حرفی دیگر می‌شود.