سفرنامه خراسان

توضیحات : “سفرنامه خراسان و کرمان”، تالیف غلام‏حسین خان افضل الملک مى‏ باشد که درباره‏ ى سفر وى به خراسان، کرمان، وصف شهرها و دهات مابین راه مى‏ باشد. وى این سفرنامه را به زبان فارسى و در یک جلد نگاشته است. وى در سفرش از تهران به مشهد، از اوصاف دامغان که از کتاب مراصد الاطلاع؛ یعنى خلاصه معجم البلدان یاقوت حموى که به وسیله‏ ى صفى‏ الدین خلاصه شده است، نام مى‏ برد و قسمتى از آن را نقل مى‏کند. به علاوه از آثار قدیمى دامغان بازدید کرده است و اطلاعات جامع و ذى قیمتى عرضه مى‏ دارد و نوشته‏ هاى محمدحسن خان اعتمادالسلطنه را در کتاب مرآت البلدان چندان مطمئن و درست نمى‏ داند و آنها را نقل قول از دیگران مى‏ داند. از سبزوار و مردمش به خوبى یاد مى‏ کند، چون خود چندى در این شهر مى‏ زیسته و سمت نایب الحکومه‏ ى این شهر را داشته است، تحقیق کاملى در مورد سید هادى علوى و بنى مختار دارد، و از علماى سبزوار به نیکى نام مى‏برد که در متن سفرنامه آمده است. نیشابور را نیز به خوبى توصیف نموده و محل شهر قدیمى آن را از اطلاعات دقیقى که داشته و بازدیدى که از محل آن مى‏ کند، آشکار مى‏ سازد که فوق‏ العاده جالب است.

توضیحات : در سال ۸۶۴ق/۱۴۶۰م سلطان حسین‌میرزای تیموری سپاهیانی را به فرماندهی عبدالعلی‌ترخان، برای سرکوب طوایف عرب ساکن در ناحیۀ بیارجمند که موجبات ناامنی آنجا را فراهم کرده بودند، گسیل داشت. در منابع تاریخی و جغرافیایی سده‌های بعد نام بیارجمند کمتر دیده می‌شود. زین‌العابدین شیروانی در دورۀ قاجاریه بیارجمند را از شهرهای خراسان دانسته، و آن را جایی خوش با هوایی دلکش وصف کرده است. به نوشتۀ او مردم بیارجمند همه بر مذهب امامیه بوده‌اند. در اواخر سدۀ ۱۳ق/۱۹م شیندلر برسر راه خود از تهران به مشهد، از بیارجمند گذر کرده است. به گزارش وی بیارجمند در آن تاریخ دارای ۲۰۰ خانوار جمعیت، و در تیول معیرالممالک بوده است. کتاب حاضر مشتمل بر سه کتاب زیر است: ۱- روزنامه مسافرت هرات. ۲- سفرنامه مرو: نوشته محمد لشکرنویس‌نوری. ۳-سفرنامه خراسان (شاهرود)