سقوط دولت صفویه
توضیحات : شخصی به نام میرزا محمد معصوم به دستور میرزای عمده الحجابی، که از بستگان امیری مخاطب به عمده الحجاب بوده، این رساله را در سال ۱۰۸۸ هجری تالیف و شخصی به نام محمدحسین بهجت شاید در همان سال این را کتابت و استنساخ نموده است. این رساله در اصل مجموعه تواریخ است که از طرف شعرای تاریخ گو در ضمن وقایع گوناگون سروده شده است، از این رو میتوانیم این رساله را “تواریخ وقایع عهد صفوی” بنامیم. مولف وقایع و تواریخ را مختصرا بیان و اشعار تاریخگویان را نقل نموده و به قدر امکان از سرایندگان آن تواریخ اسم برده است.
توضیحات : در تاریخ هر کشور بسیار کسان می توان یافت که اگر زمام قدرت را در دست نمی گرفتند، سرنوشت آن ملت چه بسا دگرگونی بسیار یافت و امروز آن نبودند اکه اکنون هستند.
اژدهای ما، شاه صفی، نیز از جمله کسانی است که اگر سالها بر سراسر ایران فرمان نرانده بود، موجبات انقراض و اضمحلال حکومت صفویان به آن سرعت و به آن فضاحت فراهم نمی آمد و شاید چهره تاریخ ما به نوعی دیگر ترسیم می شد. اژدهای ما در شباب جوانی و تجربه نیاموختگی بر اریکه قدرت تیکه زد و چون کشورمداری و مردم داری نمی دانست. برای حفظ مقام و منصبی که شایسته آن نبود، به خشونت و زور دست یازید و پیر و جوان، دوست و دشمن، خویشاوند و بیگانه، همه را از دم تیغ خونریز گذرانید؛ تا آنجا که نه در دودمان صفوی فردی شایسته باقی ماند که آینده ای بهتر نوید دهد و نه در میان بزرگان و نیک خواهان کاردان بایسته ای برجای ماند تا روشنابخش بیراهه ای که در پیش بود، باشد.
روزی که اژدها به خواب ابد فرورفت، کودک ده ساله ای بر مردمی حکومت یافت که هنوز عظمت گذشته خویش را از یاد نبرده بودند و شایسته بسا بیش از آن نیز بودند. مردمی که باید همواره بر تارک جهانیان چون گوهری تابان بدرخشند و از پرتو خود همجواران را روشنی بخشند.
توضیحات : آدام اولئاریوس سال ۱۵۹۹ میلادی در آلمان متولد شد. سفرنامه او در زمان انتشار اهمیت زیادی پیدا کرد و در محافل جهان مورد توجه واقع شد و یکی از منابع و مآخذ معتبر ایران در دوران صفویه به شمار میرود. او در هنگام سفر به ایران ۳۴ سال داشت و خاطرات سفر را روزانه یادداشت میکد و چون زبان ترکی و فارسی را میدانست، مطالعات کاملی در زندگی مردم ایران نموده است. همچنین در این سفرنامه نکات بسیار جالب و خواندنی از وضع روسیه در قرن هفدهم و خونریزیهای تزارها و جنگ تاتارها و تصرف مسکو را میتوان یافت.
توضیحات : شاه اسماعیل صفوی در جنگ چالدران (۱۵۱۴ میلادی)علیرغم رشادتهای سپاهیانش شکست سختی از سلطان سلیم عثمانی خورد به نحوی که لشکریان ایران منهدم گشته و حرم شاه اسماعیل به دست ترک ها افتاد و بخشهای زیادی از کشور از جمله آذربایجان و تبریز اشغال شد و تعداد زیادی کشته و تجاوزات زیادی به نوامیس مردم شد. اسارت سوگلی شاه، «بهروزه خانم»، به دست ترکها سخت بر او گران آمد. پس هیئتی نزد سلطان عثمانی فرستاد و از موضع مروت و انسان دوستی خواهان آزادی همسرش شد. سلطان سلیم اما آزادی بهروزه خانم را مشروط به تجزیه بخشی از خاک ایران و «پذیرش رود ارس به عنوان مرز ایران و عثمانی» از سوی شاه اسماعیل نمود. در ادامه داستان, سرگذشت دو زن اسیر ایرانی در دربار عثمانی بازگو میشود. تاجلی اندکی بعد موفق میشود به ایران برگردد, اما بهروزه همچنان در اسارت و با احترام باقی میماند…
توضیحات : کتاب تاریخ شاه اسماعیل صفوی اثر امیر حسین خنجی است؛ پژوهشِ تاریخی مفصلی است درباره تاریخ زندگی و اقدامات شاه اسماعیل صفوی و تأثیرات حکومت صفویان در ایران. نویسنده در این اثر بر آن است تا اندیشهها و عملکردهای شاه اسماعیل و اطرافیان اثر گذارِ وی را در تاریخ ایران بررسی نموده و نتایج آن را تحلیل کند. وی در این راه، به جنبههای روانشناختی شخصیت افراد، توجه ویژهای داشته است. او بحث را با معرفی پیشینه خاندان صفوی به ویژه صفی الدین اردبیلی و فرزندان وی، آغاز و سپس به منشأ قزلباشها و عقاید آنها پرداخته و تأثیر عقاید شیخ جنید، شیخ حیدر، سلطان یعقوب بایندر و سلطان علی را بر افکار آنها را بیان میکند. شرح دوران کودکی و نوجوانی شاه اسماعیل، چگونگی انتقام از شروانشاه، تشکیل سلطنت در تبریز و تسخیر آذربایجان در بخش سوم مورد بحث قرار میگیرد. در بخش بعد، ضمن اشاره به علت و نحوه جدایی ماوراء النهر از ایران، نحوه تسخیر کشور را توسط قزلباشها بیان مینماید. انگیزههای نبرد چالدیران و پیامدهای اسف بار آن برای کشور، موضوعی است که نویسنده در ادامه بدان میپردازد. او بخش ششم کتاب را به بیان چگونگی گسترش نفوذ عثمانی در خاور میانه، جدایی عراق و کردستان از ایران و آغاز انزوای سیاسی حکومت شیعیِ صفویه اختصاص داده است. بحث در نتایج ظهور قزلباشها در ایران، برنامهریزی انتشار ایدئولوژی صفوی در کشور، و نحوه تئوریزه شدن تشیعِ صفوی توسط فقهای لبنانی، موضوعات بخش پایانی کتاب هستند.
توضیحات : هرچند در باره تاریخ ایران کتاب های متعددی به رشته تحریر در آمده و اکثر قریب به اتفاق آنها آثاری ارزشمند در تاریخ نگاری هستند، لیکن به سبب فقر کتابخوانی در ایران که متاسفانه از این لحاظ مردم کشور ما در زمره «کتاب نخوان ترین کشور های جهان » قرار گرفته اند. به خصوص در نقد تاریخی که همانا عبرت گرفتن از گذشته و یافتن ریشه پیروزی ها و شکست ها است این فقر فرهنگی موجب تسلسل وقایع تاریخی و تداوم ناکامی ها ست . موضوع این کتاب مرور حوادث دویست و پنجاه سال گذشته ایران است که تاریخ ایران از زمان سقوط دولت صفویه تا سال ۱۳۳۶ (سال نشر این کتاب ) را در بر گرفته است و به عنوان کتاب درسی سال ششم دبیرستانها در رشته ادبی در دبیرستانهای ایران تدریس می گردیده است.