توضیحات : در مرزهای خاوری ایران زمینِ عصر هخامنشی نیز، درست موازی با آنچه که در غرب میبینیم، خردی فلسفی زاییده شد که دو خوشهی اصلی آن به مکتب بودایی و جاینی تعلق دارد. شباهتهای مضمون، قلاب و دستور در اندیشهی هندی، خرد ایرانی، و فلسفهی یونانی به قدری زیاد است، که به نظرم تردیدی در همتبار بودنِ این خوشههای گسترده از منشها وجود ندارد. در کتابهای «تاریخ کوروش هخامنشی»، «داریوش دادگر»، و «اسطورهی معجزهی یونانی» شرایط جامعهشناختی و تاریخی حاکم بر عصر هخامنشی را شرح دادهام، و این موقعیتی بوده که توسعه و تکثیر خرد ایرانی و شاخه دواندناش در زمینهی فرهنگهای همسایه را ممکن ساخته است.
خوانش مقایسهای اندیشهی هندی و فلسفهی یونانی از آن رو برای ما اهمیت دارد که میتوان بر مبنای شباهتها و تفاوتهای موجود میان این جریانهای اصلی پیکربندی معنا، به جزئیات از یاد رفته و فراموش شدهی جاری در واسطهی میانشان – یعنی حوزهی میانیِ خرد ایرانی- پی برد. در این میان، آنچه که آشکار میگردد، خودِ خرد ایرانی است که بر خلاف تصور مرسوم تنها یک روایت و یک نسخهی غالب ندارد. با تحلیل و شناسایی کل گسترهی تامل فلسفی در بافتی تاریخی است که میتوان به خوشههای بارآور و رنگارنگی دست یافت، که از گذشتههای بسیار دور بر شاخهی تمدن ایرانی روییده است. خوشههایی که خرد زرتشتی، خرد مهرآیین، خرد بودایی و چارچوبهای متاخرترِ مزدکی و مانوی را در بر میگیرند و در نهایت در زمینهی زبان پارسی دری به خرد عارفانه و حکمت قرون میانه منتهی میشوند.
توضیحات : کوروش بزرگ نخستین شاهنشاه ایرانی و بنیادگذار دولت ایران، شخصیتی است که در زمانهی ما هم در میان ایرانیان و هم در میان دیگران از محبوبیتی بیمانند برخوردار است. این کتاب با نگاهی تحلیلی به زندگی و دستاوردهای وی میپردازد و میکوشد با مرور منابع اصلی و اسناد تاریخی عمدهای که به او ارجاع میدهند، تصویری دقیقتر و روشنتر از وی را ترسیم کند و فهمی نقادانه و چندسویه از تاریخ فراز آمدن کوروش بزرگ را بازخوانی کند. همچنین در این کتاب ترجمهی متنهای باستانی مربوط به دوران کوروش هخامنشی نیز در دسترس علاقمندان قرار میگیرد. چاپ نخست این کتاب با نام «تاریخ کوروش هخامنشی» در مدتی کوتاه با استقبال پرشور مخاطبان به پایان رسید. از آنجا که این کتاب در ابتدای دههی ۱۳۸۰ نوشته شده بود و دادههای تازه را در بر نمیگرفت، برای چاپ دم کتاب این ضرورت احساس شد که بازنویسی شود و دستاوردهای پژوهشی نو نیز در آن گنجانده شود. چرا که طرح پرسش دربارهی کوروش و پژوهش دربارهی هویت او و دستاوردهایش به خصوص از سال ۲۰۰۵٫م به بعد با شتاب و دامنهای بیشتر در میان تاریخنگاران و جامعهشناسان تاریخ مورد توجه بوده است. گنجاندن بحثهای ده سال اخیر در این کتاب خواه ناخواه موضوع آن را تغییر داد و آن را از تکنگاری دربارهی شخصیت کوروش به پژوهشی گستردهتر دربارهی سیاست کوروش و دستاوردهای تاریخی او سوق داد. از این رو باید این کتاب را در کنار دو اثر دیگر نگارنده دربارهی تاریخ هخامنشیان خواند. یکی از این دو «داریوش دادگر» است که ظهور «منِ ایرانی» در دوران داریوش بزرگ و تحول آن در دوران هخامنشی را بررسی میکند، و دیگری «اسطورهی معجزهی یونانی» است که ساختار و پیکربندی سوژه در یونان عصر هخامنشی را همچون برابرنهادی در مقابل من پارسی وارسی میکند.
توضیحات : دوران هخامنشی دورانی ویژه و سرنوشتساز در تاریخ جهان، و عصرِ ظهور نخستین دولت فراگیر ایرانی است. دورانی که به خاطر متحد شدنِ تمام اقوام و قلمروهای فرهنگی ایران زمین و تاسیس دولتی یکپارچه که به سرعت ابعادی جهانی به خود گرفت، شهرت دارد. هرچند دربارهی فر و شکوه هخامنشیان و عظمت سیاسیشان سخن بسیار است، دربارهی دستاوردهای ایشان در زمینهی تمدن و فرهنگ پژوهشهای اندکی وجود دارد. تمرکز قدرت سیاسی در ایران زمین و ظهور نخستین دولت جهانی، بیشک با پیکربندی و زایش نوع جدیدی از سوژه همراه بوده است، که میتوان آن را به پیروی از رهبران نظام هخامنشی، “منِ پارسی” نامید. منِ پارسی، نخستین شکل از انسانِ ایرانی است که با خودآگاهی تاریخی و رمزگذاریای درونزاد بر صحنهی اسناد تاریخی پدیدار میشود. چنین مینماید که کوروش بزرگ بنیانگذار، و داریوش بزرگ نظریهپرداز و سازماندهندهی اصلی این هویت ایرانیِ آغازین باشد. چگونگی تعریف و رمزگذاری این منِ نوساخته، شیوهی چفت و بست شدناش با نهادهای اقتصادی و سیاسی، زمینهی دینی و بافت معناییِ پشتیبان آن، و الگوهای بازنمایی آن در آثار هنری، موضوع اصلی این کتاب است. داریوش دادگر یکی از کتابهای مجموعهی تمدن ایرانی است، و به همراه کتابهای تاریخ کوروش هخامنشی و اسطورهی معجزهی یونانی، دورهی سه جلدی مربوط به عصر هخامنشی را تشکیل میدهد.