توضیحات : کتاب حاضر مشتمل بر چهار مقاله از ‘هوشنگ ماهرویان ‘است .نگارنده در این مقالات عمدتا به آرا و اندیشههای فلسفی مارکس ـ نه اندیشههای جامعهشناسی و اقتصادی وی ـ تاکید دارد .وی در مقاله نخست تفاوتهای ماتریالیسم فوئرباخی با ماتریالیسم مارکسیستی را بررسی میکند .در مقاله دوم, از فرق بین دیالکتیک هگل و دیالکتیک مارکس, همچنین نقش دیالکتیک در روششناسی مارکس گفت و گو میشود . در این مقاله, مفاهیم دیالکتیک طبیعت, آنتی دورینگ, ماتریالیسم و امپریوکریتیسیسم, نقد و ارزیابی میگردد .مقاله سوم بحث راجع به سوسیالیسم و جامعه مدنی است و این که اگر سوسیالیسم به معنی نفی جامعه مدنی باشد, پس برابر با اقتدار مدیران است .مقاله چهارم حاوی مطالبی درباره ‘گسست ‘است ; گسست یعنی این که جوامعی که به حکومت سوسیالیستی رسیدهاند, از فرهنگ پیش مدنی خود گسست نکرده بودند, و هنوز به فرهنگ دمکراتیک و مدنی نرسیدهاند و به همین سبب ایدئولوژی مارکسیستی را پوشش بر همان بنیادهای فرهنگی خود قرار دادهاند