توضیحات : کتاب ارزشمند و کمیاب «اسرار و آثار واقعه کربلا،» اثر محققانه استاد شادروان جلال الدین همایی اصفهانی است که درباره مجالس عزا و اقامه مجامع سوگواری امام حسین(ع) نوشته شده است. بعضی افرادی تصور کردهاند که تشکیل مجالس عزاداری و ساختن اشعار مرثیه از زمان صفویه وجود داشته است، حتی گفتهاند که تشکیل مجالس عزا و اقامه مجامع سوگواری واقعه کربلا، بلافاصله از همان زمان شروع شده که تا زمان حاضر دوام یافته است. صفویه در ترویج تشیع و اقامه مراسم عزاداری بسیار اهتمام ورزیدند، اما این که تشکیل این مجامع مولود آن زمان باشد، به کلی خلاف واقع است و همچنین ساختن اشعار مراثی که در ابتدا به عربی بود و بعد از آن به فارسی هم رواج گرفت، از همان زمان وقوع حادثه شروع شده که تا زمان حاضر دوام یافته است.
توضیحات : در فرهنگ عاشورا، اربعین به چهلمین روز شهادت حسین بن علی «ع» گفته میشود که مصادف با روز بیستم ماه صفر است. در روز بیستم صفر نیز، شیعیان، عظیم ترین مراسم سوگواری را در کشورها و شهرهای مختلف به یاد عاشورای حسینی بر پا میکنند. در نخستین اربعین شهادت امام حسین«ع»، جابر بن عبد الله انصاری و عطیه عوفی موفق به زیارت تربت و قبر سید الشهدا شدند. بنا به برخی نقلها، در همان اربعین، کارواناسرای اهل بیت «ع» در باز گشت از شام و سر راه مدینه، از کربلا گذشتند و با جابر دیدار کردند. البته برخی از مورخان هم آن را نفی کرده و نپذیرفتهاند. از جمله مرحوم محدث قمی در «منتهی الآمال» دلایلی ذکر میکند که دیدار اهل بیت از کربلا در اربعین اول نبودهاست. بعضی از علما نیز در این باره تحقیق مبسوط و مستقلی انجام دادهاند که منتشرشده است. به هر حال، تکریم این روز و احیای خاطره غمبار عاشورا، رمز تداوم شور عاشورایی در زمان های بعد بوده است.