توضیحات :  عروض واژه‌ای عربی و به‌معنی فن سنجیدن شعر و شناختن وزن‌ها و بحرهای کلام منظوم با افاعیل عروضی و پیدا کردن اوزان اشعار برپایهٔ آن افاعیل است. به این دلیل این دانش را «عروض» نامیده‌اند که وزن شعر بر آن عرضه می‌شود. برابر پارسی چامه‌سنجی برای آن مناسب می‌نماید. درضمن، اصطلاح «عروض» به جزوِ آخر از مصراع یکم هر بیت شعر هم اطلاق می‌شود.

به زبان ساده عروض علمي است كه از وزن و درستي يا نا درستی اوزان شعری و از معمول يا نامعمول بودن آنها گفتگو مي كند. از نظر لغوي از كلمه ی عرضه كردن گرفته شده است. ازسابقه ي علم عروض قبل از اسلام اطلاعي در دست نيست. اما در قرن دوم هجري در ميان اعراب شخصي به نام خليل بن احمد فراهيدی توانست روابط ميان اوزان و اشعار را استخراج و تنظيم كند. و سپس ايرانيان علم عروض را از اعراب گرفته و تغيراتي در آن دادند.

توضیحات :  کمال الدین محمد وحشی بافقی در سال 939 تا 991 زیسته است. وی به همراه برادرش که مرادی تخلص می کرد، شاگرد شرف الدین علی بافقی بوده است. او مدتی را در کاشان به سر برده و محتشم کاشانی و ضمیری همدانی از معاصرین وحشی می باشند. وی مداح شاه طهماسب صفوی، صدر الاعظم اعتماد الدوله و نیز حاکم کرمان بوده است. به جز دیوان اشعار 5300 بیتی او سه مثنوی، خلد برین، ناظر و منظور و شیرین و فرهاد از او به جا مانده است. منظومه اخیر ناتمام بوده و وصال شیرازی در قرن سیزدهم آن را به پایان رساند. وحشی اقسام شعر را نیکو می سرود. به جز وحشی بافقی چهار تن دیگر هم تخلص وحشی را برگزیده بودند. بر این تصحیح استاد سعید نفیسی مقدمه نگاشته و محمود علمی نیز حاشیه و تعلیقات نگاشته است. این کتاب اولین بار در 1342 توسط انتشارات علمی به چاپ رسید.

توضیحات :  هوشنگ ابتهاج شاعر مشهور و محبوب معاصر بود که سرایش غزل و شعر نو را همزمان با هم آغاز کرد. او در شعر تحت تاثیر نیما یوشیچ و شهریار است. شهرت وی بیشتر به غزل سرایی می باشد. مضامین عاشقانه در اشعار ابتهاج رنگ و بوی اجتماعی تر به خود گرفته و نیز تجربه های شخصی در آثارش به خوبی نمایان است؛ همچنین تشبیهات بلیغ و رسا، استعارات زیبا و موسیقی واژگان را می توان در سروده های وی به کرات دید، شنید و خواند.”سایه” در سرایش تلاش کرده بود تا به سمت و سوی زبان مدرن پیش برود، هرچند که به اوزان فارسی نیز وفادار مانده است.

توضیحات :  کتابی را که از زیرنظر می گذرانید، متعلق به سیار، شاعر جوان و محبوب ماست که بنا به قول همردیفان انجمنی او «ده سال است که شعر می گوید و به اندازه بیست سال شکسته شده است». سیار بیست و شش سال دارد؛ متظاهر و شهرت پرست نیست. از شانزده سالگی به کار شعر پرداخته است. خود او بر این عقیه است که در عرض این ده سال، بیست و چهار ساعتی وجود نداشته که یا مطالعه ادبی نمی کرده یا شعر نمی ساخته، یا ساخته ها را به روی کاغذ نمی آورده است. سیار در مجامع ادبی، با عرضه کردن کالای شعر خویش، در میان هنرمندان محبوبیتی عمیق و ریشه دار نسبت به خود به وجود آورده است.

توضیحات :  بوستان سعدی یا سعدی‌نامه نخستین اثر سعدی است که کار سرودن آن در سال ۶۵۵ هجری قمری پایان یافته است. سعدی این اثر را در زمانی که در سفر بوده است، سروده و هنگام بازگشت به شیراز آن را بر دوستانش عرضه داشته است. این اثر در قالب مثنوی و در بحر متقارب سروده شده است، و از نظر قالب و وزن شعری حماسی است هر چند که از نظر محتوا به اخلاق و تربیت و سیاست و اجتماعیات پرداخته است. این کتاب حدود چهارهزار بیت دارد، و سعدی آن را به نام اتابک – ابوبکر بن سعد زنگی کرده است. بوستان سعدی به ده باب تقسیم شده است:

– عدل

– احسان

– عشق

– تواضع

– رضا

– ذکر

– تربیت

– شکر

– توبه

– مناجات

– ختم کتاب

توضیحات :  کتاب پیش رو برگ سبزیست تحفۀ درویش، برگرفته از درک هستی ، شور مستی، شیفتگی و حیرانی این حقیر در ذات بی همتای پرودگار عالم در کنار تجربۀ زیستن در روزمرگی ها و کوچه پس کوچه های زندگی با خمیرمایه ای از طبع شاعرانه… مضمون اوراق اشعار معنوی، عارفانه، صوفیانه و معدودی نیز اخلاقی و اجتماعی در قالب مثنوی می باشد… خوانش مهربانانه و مشفقانۀ خوانندۀ دانا، نور امیدیست برای خویشتنِ این خویش کمترین تا بنوازم دفتر دوّم را…

توضیحات :  یادگار گرانبهای شعر و ادب که آزادمرد گوینده ایرانی هدیه به عالم بشریت کرده است (متن سخنرانی) این کتاب دربرگیرنده متن سخنرانی استاد زنده‌یاد جلال‌الدین همایی است که در سال ۱۳۵۴ در جشنواره فردوسی ایراد کرده است. او در این متن، سخنان خود را با شرح ابیاتی از شاهنامه آغاز کرده و بعد از آن مطالبی را در خصوص شاهنامه و شعر فردوسی به مخاطب عرضه کرده است.

توضیحات :  آن چه تاریخ به ما نشان داده این است که انسان‌هایی مانند حکیم فردوسی بزرگ که نگاهبان و خدمتگزار تاریخ و فرهنگ ملی بوده‌اند در دل و یاد مردم این سرزمین همیشه زنده و پاینده مانده‌اند، انسان‌هایی که زندگی پر بارشان را در راه شناسایی و گسترش فرهنگ این سرزمین گذاشته و کارهای شایانی انجام داده‌اند، تاریخ این سرزمین نام چنین مردانی را فراموش نخواهد کرد و نامشان همیشه در دل همه‌ی مردم ماندگار است، جوانان این امید آینده کشور، باید بدانند که امانت‌دار چه میراث گرانبهای معنوی هستند، و چه وظیفه سنگینی نزد نیاکان دانش گستر خود دارند که باید به جا آورند.

در آن روزگاری که کشورهای غربی در ظلمت سده میانی به سر می‌بردند و از کتاب، کتابخانه، مدرسه، دانشگاه، بینش، فلسفه و عرفان سر رشته چندانی نداشتند نیاکان فرهیخته ما دانشگاهی چون جندی شاپور با پزشکان و دانشمندان بلند پایه‌ای داشته‌اند. جوانان ایران باید بدانند که فرزندان همان پدرانی هستند که در فرهنگ و دانش بشری، گنجینه‌های علوم و معارف بس گرانبهایی برای جهان به ارمغان آورده اند، آنان وامدار این ماندگارهای بزرگ هستند و باید تلاش کنند که در راه همگامی و همراهی با تمدن نوین بهره داشته باشند، که از بهره‌ی نیاکان شان کمتر نباشد.

توضیحات : باباطاهر عریان عارف و شاعر قرن پنجم هجری قمری و معاصر با طغرل شاه سلجوقی است. البته در باب حوادث زندگی و احوالات بابا طاهر اطلاعات مبسوطی در دست نیست. برخی تذکره‌نویسان وی را معاصر عین‌القضات همدانی (یعنی حدود سال ۵۲۵ هجری قمری) و برخی وی را هم عهد خواجه نصیر (۶۷۲ هجری قمری) دانسته‌اند. از باباطاهر علاوه بر دوبیتیهای معروف او، مجموعه کلمات قصاری نیز به زبان عربی به نام “اشارات” به جای مانده است. از اشعار باباطاهر مجموعهٔ موثقی در دست نیست، به همین جهت نمی‌توان در صحت انتساب تمام اشعاری که به او نسبت می‌دهند به یقین حکمی کرد.

توضیحات :  کشکول شیخ بهایی کتابی جُنگ‌ مانند از شیخ بهایی شامل شعرها و نثرهای مورد علاقه او است. برخی از این شعرها و نثرها از خود وی و برخی نیز گردآوری او از دیوان‌ها و کتاب‌های مورد علاقه‌اش هستند. مطالب این کتاب، مضامینِ دینی، تاریخی، ادبی، ریاضی و نجومی دارند. این مطالب اغلب بی‌هیچ نظم خاصی به دنبال هم آمده‌اند. با این حال این اثر بیش از سایر تالیفات وی خواننده را به ضمیر فکری شیخ بهایی نزدیک می‌کند.

توضیحات :  مثنوی، مشهور به مثنوی معنوی (یا مثنوی مولوی)، نام کتاب شعری از مولانا جلال‌الدین محمد بلخی شاعر و صوفی ایرانی است. این کتاب از ۲۶٬۰۰۰ بیت و ۶ دفتر تشکیل شده و یکی از برترین کتاب‌های ادبیات عرفانی کهن فارسی و حکمت پارسی پس از اسلام است. این کتاب در قالب شعری مثنوی سروده شده‌است؛ که در واقع عنوان کتاب نیز می‌باشد. اگر چه قبل از مولوی، شاعران دیگری مانند سنائی و عطار هم از قالب شعری مثنوی استفاده کرده بودند ولی مثنوی مولوی از سطح ادبی بالاتر برخوردار است.

در این کتاب ۴۲۴ داستان پی‌درپی به شیوهٔ تمثیل داستان سختی‌های انسان در راه رسیدن به خدا را بیان می‌کند. هجده بیت نخست دفتر اول مثنوی معنوی به نی‌نامه شهرت دارد و چکیده‌ای از مفهوم ۶ دفتر است. این کتاب به درخواست شاگرد مولوی، حسام‌الدین حسن چلبی، در سالهای ۶۶۲ تا ۶۷۲ هجری/۱۲۶۰ میلادی تألیف شد. عنوان کتاب، مثنوی، در واقع نوعی از ساختار شعری است که در این کتاب استفاده می‌شود. مولوی در این کتاب مجموعه‌ای از اندیشه‌های فرهنگ ایرانی-دینی را گرد آورده‌است. این کتاب به انتخاب نشریه گاردین جزو ۱۰۰ کتاب برتر تاریخ بشریت برگزیده شده.

توضیحات :  دیوان شمس تبریزی یا دیوان کبیر، دیوان مولانا جلال‌الدین محمد بلخی شامل غزل‌ها، رباعی‌ها و ترجیع‌های اوست. دیوان شمس تبریزی در عُرف خاندان مولانا و سلسلهٔ مولویه در روزگاران پس از مولانا با عنوان دیوان کبیر شناخته می‌شده‌است. گویا آنچه در تداول مولویان جریان داشته‌است همان دیوان یا غزلیات بوده‌است و بعدها عنوان دیوان کبیر را بر آن اطلاق کرده‌اند. همچنین عنوان دیوان شمس تبریزی یا کلیات شمس تبریزی نیز از عنوان‌هایی است که در دوره‌های بعد بدان داده شده‌است، به اعتبار این که بخش اعظم این غزل‌ها را مولانا خطاب به شمس‌الدین تبریزی سروده‌است.