توضیحات : میزرا حسین خان سپهسالار قزوینی فرزند میرزا نبی خان، متولد سال ۱۲۴۳ ه.ق، از زمامداران کاردار و تجددخواه و تحصیلکرده و باایمان دوران قاجاریه است. او در آغاز خدمت نماینده بازرگانی و سپس کنسول ایران در بمبئی بود. در سال ۱۲۷۱ ق به مقام سرکنسولی ایران در تفلیس و در سال ۱۲۷۵ به سمت وزیر مختار ایران در دربار عثمانی برگزیده شد و لقب مشیرالدوله گرفت و در سال ۱۲۸۵ به مقام سفارت کبری ارتقا یافت. او آبرومندترین سفیر ایران در دربار عثمانی بود و حیثیت سیاسی ایران و اتباع مقیم عثمانی را افزود.
درباره سپهسالار و تمایل او به سیاست انگلستان و کارهای وی در کتابهای مختلف مطلب ها نوشته شده و درباره او داوریهای گوناگون رفته است. برخی از تاریخ نویسان شایستگی و تجدد و وطن خواهی او را ستوده و به نیکی از وی یاد کرده اند، برخی دیگر او را از دوستان وفادار انگلیس ها دانسته و اتهاماتی نیز بر وی بسته اند ولی بدیهی است نقل قول بدخواهانه چند نویسنده ایرانی یا خارجی نمی تواند میزان داوری قطعی باشد.خاصه نسبت به کسی که درمیان زمامداران عصر قاجاریه شخصیتی ممتاز و جایگاهی برتر دارد و در کارهای او حرکت و جهش و روشنفکری دیده می شود…
توضیحات : کتاب حاضر که حوادث دوران بین زندگانى شیخ صفى الدین اردبیلى تا پایان حکمرانى شاه صفى را در بر مىگیرد، در واقع بخش سوم از کتابى است در تاریخ عمومى موسوم به «تاریخ سلطانى» اثر سید حسن بن مرتضى حسینى استرآبادى که در روزگار شاه سلطان حسین صفوى ( ١١٠۶ - ١١٣۵ ) مىزیسته و در سال ١١١۵ هجرى قمرى این کتاب را بنام او تصنیف کرده است. در بیان موضوع کتاب و انگیزۀ تألیف آن نویسنده در دیباچه چنین آورده است: «سبب تألیف این کتاب صریح شریف و خطاب فصیح منیف که قوىئیل سال ترکى مصادف هزار و یکصد و پانزده هجرى، سال دهم جلوس میمنت مأنوس نوّاب کامیاب سپهر رکاب نقاوۀ مصطفوى، تازهنهال بوستان مرتضوى، خلاصۀ سلاطین صفوى. . .
بعضى از دوستان تکلیف نمودند که به انضمام تشخیص احوال ملایکه و شیاطین و حکومت بنى الجان و کیفیت آفرینش عالم تا حضرت خاتم صلى الله علیه و آله و سایر فواید مرقومه به عنوان کتاب در تحت هر باب به بیاض برده شود. لهذا به قلم تحریر درآورده، منظور نظر دوستان گردید و به «تاریخ سلطانى» موسوم شده مشتمل بر سه باب که در صفحۀ روزگار به یادگار باقى مانده و متوقع است که اگر سهوى یا ترکى واقع شده باشد به قلم اصلاح در آورده و این کمینه را به دعا و فاتحه یاد نمایند….
باب سیم-در بیان انساب سلاطین صفیۀ صفویه ادام اللّه اقبالهم الى یوم القیام تا زمان نواب خاقان رضوان مکان شاه صفى نوّر اللّه مرقده و مراقد آبائه العظام.» بنا بر مقدمۀ بالا، باب سوم این اثر که موضوع کتاب حاضر را تشکیل مىدهد شامل شرح حال نیاکان شاه اسماعیل و رویدادهاى دوران وى و شاه طهماسب و اسماعیل دوم و شاه خدابنده و شاه عباس و شاه صفى است.
مؤلف در دیباچۀ اثر خود اشاره مىکند که از این کتابها به قدر مقدور استفاده کرده و مطالب را بر سبیل اجمال و اختصار آورده است. در واقع عرضۀ مطالبى به این تفصیل و گستردگى به نحوى خلاصه و فشرده، همراه با نقل قولها و ذکر مآخذ و منابع یکى از محسنات تاریخ سلطانى است. امتیاز دیگر این کتاب در اینست که مؤلف در بیان مطالب از بکار بردن عبارات پیچیده و متکلف که شیوۀ نگارش اغلب مصنفین و تاریخنویسان عهد صفوى است پرهیز کرده و کتاب خود را با عباراتى ساده و در خور فهم خوانندۀ روزگار خود عرضه کرده است و در عین حال از آوردن اشعار مفصل و عارى از لطف ادبى که متون تاریخى آن زمان مشحون از آنهاست بجز مواردى بسیار اندک خوددارى ورزیده است.
توضیحات : پادشاهان اشکانی از نژاد پارتی به شمار می رفتند. پارت ناحیه ای بود که در خراسان کنونی قرار داشت. گویند که نام این قوم ماخوذ از اسم قبیله پارنی است که تیره ای از قوم سکایی داهه به شمار می آمدند و در بیابانهای بین رود جیحون و دریای خزر در ییلاق و قشلاق بودند و مسکن اصلی آنان در استپهای میان گرگان و دریای آرال بود. مردم پارنی شاید بیشتاز قبیله های بودند که بخش های آباد پارت را در تصرف گرفتند در زبان ارمنی قدیم، و قسمتهای پارتی مانوی بعضی از کلمات آن زبان را از ریشه پارنی دانسته اند که توسط آن قوم به زبان پارتی راه یافته اند. پارنی ها حتی پس از تصرف پارت عادت چادرنشینی و شبانی خاص سکایی را نگاه داشتند. پارنی ها مردمی سوارکار و دلیر بودند و چون از آزادگان به شمار می رفتند، پیاده رفتن را دون شان خود می دانستند و همواره اسبی زیر ران خود داشتند. تیر و کمان سلاح ملی آنان بود. خصوصیت جنگی ایشان در جنگ و گریز حیله گرانه بود. سوار پارتی در حین گریز ناگهان به عقب بازمیگشت و به دشمن تیر می انداخت، پس از مدت کوتاهی بار دیگر، حمله را آغاز می کرد. از مجموع نوشته های مورخان قدیم، چنین نتیجه گرفته می شود که پارتی ها از آریاهای ایرانی بودند…
توضیحات : کتاب تاجگذاری شاهنشاهان ایران اثر انی کاظمی است؛ کتاب حاضر با موضوع تاجگذاری پادشاهان ایران از قدیم ترین ازمنه تاریخی، در سال ۱۳۴۶ توسط انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران و به مناسبت جشن تاجگذاری محمدرضا و فرح پهلوی تدوین گردید. مراسم تاجگذاری شاهنشاهان هخامنشی، اشکانیان، ساسانیان، مراسم جلوس و تاجگذاری طاهریان تا صفویان شامل حکومت های آل زیار، آل بویه، صفاریان، سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان ایران، تیموریان، مراسم تاجگذاری شاهان صفوی، افشاریان، زندیه، قاجار و آئین تاجگذاری رضاشاه پهلوی که با اسناد هنری و تاریخی همراه گشته اند، مطالب این کتاب را تشکیل می دهند.
توضیحات : کتاب رضا شاه اثر صادق زیبا کلام است؛ صادق زیباکلام در این کتاب گفته سالها پیش روایت او از رضاشاه با روایتهای جمهوری اسلامی یکسان بوده و وی را فردی ساخته و پرداخته بریتانیا و عامل اجرای سیاستهای این کشور در ایران میدانسته است: «وقتی تاریخ مصرفش تمام شد، فرزندش، محمدرضا پهلوی را به جای وی آوردند. همانند بسیاری از ایرانیان، اینها مجموعه آگاهیهای من از رضاشاه بود.» نویسنده در کتاب تازه خود گفته است در زمان حضورش در بریتانیا بین سالهای ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۰ خورشیدی که دوره دکترای خود را با موضوع «انقلاب اسلامی ایران» میگذراند، با دسترسی به منابع و کتابهای معتبر درباره رضاشاه، دیدگاهش درباره او همچون «یک حبه قند در استکان چایی گرم» به سرعت شروع به اضمحلال کرد.
توضیحات : این کتاب مجموعه چهار تحقیق مستقل درباره دوره ایلخانان است: الف) دین و مذهب در عهد ایلخانان ایران؛ ب) تصوف در دوره ایلخانان؛ ج) جامعالتواریخ و تاریخنویسی در دوره ایلخانان؛ د) مقلدین شاهنامه در دوره مغول و تیموری و تاریخ منظوم شمسالدین کاشانی. قسمت اول و دوم در حقیقت مکمل تاریخ سیاسی مغول و مقدمهای برای ورود در مباحث مربوط به تاریخ اجتماعی آن دوره محسوب میشود. قسمت سوم و چهارم شامل تحقیق نسبتاً دقیق و کمسابقهای درباره تاریخنویسی در دوره مغول و ارزش و اهمیت جامعالتواریخ و مؤلف واقعی آن و مسئله رابطه جامعالتواریخ با خواجه رشیدالدین و همچنین مقلدین شاهنامه در دوره مغول و تیموری و تاریخ منظوم شمسالدین کاشانی است.
توضیحات : در ۲۵ آگوست ۱۹۴۱ ، نیروهای انگلستان و روسیه، از غرب و شمال، به ایران حمله کردند. ارتش ایران به سرعت از هم پاشید و رضاشاه پهلوی در سفارت انگلیس به دنبال گریزگاهی بود؛ اما ره به جایی نبرد. در ۱۶ سپتامبر رضاشاه از سلطنت کناره گیری کرد و روز بعد تهران را ترک گفت و پسرش محمدرضا، جانشین او شد. در ۲۸ سپتامبر ۱۹۴۱ شاه پیشین و همراهانش سوار بر یک کشتی انگلیسی به سوی بمبئی حرکت کردند. مقصد جزیره موریس بود.( ۱) نخست رضا شاه درخواست کرد به کانادا برود. وزیرمختار آمریکا در تهران، لوئیس دریفوس،( ۲) طی تلگرافی به وزارت خارجه آمریکا در ۵ فوریه ۱۹۴۲ چنین وزیرمختار انگلستان به من خبر داد که دولت [متبوع] وی به شاه پیشین اجازه داده است که وی از طریق جنوب » : می نویسد در راه کانادا، رضاشاه در ژوهانسبورگ مریض شد و از ادامه سفر باز ماند. وی در ۲۶ جولای «. افریقا رهسپار کانادا شود ۱۹۴۴ از دنیا رفت. کناره گیری رضاشاه با شادی و پای کوبی مردم در خیابان ها همراه شد. در سال ۱۹۷۹ ، زمانی که محمدرضا شاه، پسر و جانشین رضاشاه، به اجبار ایران را ترک گفت، صحنه هایی مشابه تکرار گردید.
توضیحات : بایستگی و تاثیر علم سکه شناسی در بازبینی موضوعات تاریخی و تتبع و تفحص بر سکه های باستانی به عنوان یکی از مهمترین اسناد به جای مانده، امروزه بر همگان معین و معلوم است. سکه یکی از زنده ترین و مستدلترین مدارکی است که با آن میتوان بهتر به بررسی تاریخ و روشن سازی نقاط تاریک روزگار گذشته پرداخت. سکه ها مدارک دست اول باستان شناختی به حساب می آیند که مطالعه بر روی آنها روشنگر بخش مهمی از اقتصاد، مذهب، صنعت، هنر، خط و زبان، سیاست و فرهن گ دوران ضرب سکه برای ما میباشند. سکه پژوهی اولین رسانۀ سکه شناسی تمام الکترونیک در کشور میباشد که برای اولین بار اقدام به برگزاری سلسله نشست های مستمر سکه شناسی و انتشار مطالب ارایه شده به صورت الکترونیکی کرده است. دورۀ نخست سلسله نشستهای سکه پژوهی طی چهارده جلسه در پاییز و زمستان ۱۳۹۷ به صورت کنفرانس اینترنتی با حضور بیش از ۲۰۰ نفر شرکت کننده با هدف ارتقا سطح آگاهی و تشویق علاقمندان به مطالعه و پژوهش در رابطه با تاریخ این مرز و بوم به ویژه بررسی و کنکاش مسکوکات به جای مانده از ادوار گذشته با کوشش جمعی از مجموعه داران سکه کشور برگزار گردید.
توضیحات : در کتاب تاریخ سال اول خواندیم که بعد از خسروانوشیروان شاهان ساسانی آن چنان که باید از قدرت حکومت و سلطنت برخوردار نبودند زیرا با قتل عامل شاهزادگان ساسانی، بروز طاعون وحشتناک، طغیان عظیم دجله و فرات، تعصب اشراف در حفظ طبقه اجتماعی خود، استبداد رای روحانیون مملکت و از همه مهمتر نفاق و چند دستگی مردم ارکان امور کشور را متزلزل نموده بود.
فهرست برخی عناوین کتاب عبارتند از:
گفتار ۱: عربستان و اقوام عرب پیش از اسلام
گفتار ۲: ظهور اسلام
گفتار ۳: اسلام بعد از رحلت پیغمبر (ص)
گفتار ۴: خلافت علی (ع) نخستین امام شیعیان
گفتار ۵: اسلام پس از خلفای راشدین
گفتار ۶: قیام ابومسلم خراسانی
گفتار ۷: نهضتهای دینی و سیاسی برای احیای استقلال سیاسی
گفتار ۸: تشکیل سلسله های ایرانی و روی کار آمدن ترکان
گفتار ۹: دنباله تشکیل سلسله های ایرانی و روی کار آمدن ترکان
توضیحات : پیشینهٔ تاریخی تمدن در ایران به تمدنهایی در ایلام، شهر سوخته، جیرفت و … میرسد، ولی شروع تاریخ سیاسی ایرانیان از آغاز حکومت پادشاهی ایران در زمان ماد است. در کتاب حاضر تاریخ ایران به شش بخش تقسیم شده که به ترتیب عبارتند از: بخش اول: پیدایش ایران، بخش دوم: شاهنشاهی هخامنشی، بخش سوم: هلنیها در ایران، بخش چهارم: شاهنشاهی پارتیان، بخش پنجم: نقش تمدن ایران باستان در خاورمیانه و بخش ششم: شاهنشاهی ساسانی.
توضیحات : جهانگشای نادری نوشتهٔ میرزا مهدی خان منشی استرآبادی -منشی و مورخ نادر شاه افشار است. محتوای کتاب دربارهٔ تاریخ ایران در اوایل سده ۱۲ خورشیدی/اواسط سده ۱۲ قمری و زندگی نادر شاه و لشکرکشیهای وی به مناطق مختلف است. این کتاب نثری فنی و مصنوع دارد و در آن از واژههای عربی بسیاری استفاده شدهاست. این کتاب مهمترین اثر مربوط به تاریخ ایران در زمان نادر است و چون نویسنده از نزدیکان نادر بودهاست و حوادث را به چشم خود دیدهاست، ارزش بسیار بالایی دارد.
نام این کتاب در متون تاریخی معاصر آن، تاریخ نادری ضبط شده و ظاهراً بعدها به جهانگشای نادری شهرت یافتهاست. البته در خود کتاب جهانگشای نادری نام کتاب، «روزنامچه ظفر» ضبط شدهاست. کتاب، گزارش رویدادهای تاریخی ایران را از ۱۱۲۱ تا ۱۱۶۱ قمری (یک سال پس از مرگ نادر شاه) دربردارد. مؤلف در خاتمه کتاب، به وقایع پس از مرگ نادرشاه اشاره کردهاست. همچنین نویسنده به تقلید از جوینی و بر شیوهٔ وصافالحضره شیرازی از نثری متکلف و سنگین و فنی استفاده کردهاست.
مطالب کتاب مختصر و به دور از اطناب کلام و حشو نگاشته شدهاست و از این جهت و هم از نظر متکلف بودن با نثر ساده -و در عین حال معمولاً پریشان- دورهٔ صفوی که کلام را به درازا میکشاند، تفاوت دارد. این کتاب از این جهت که مصنف آن از نزدیکان نادر بودهاست و بیشتر حوادث را به چشم خود دیدهاست، ارزش بالایی دارد. البته محتوای کتاب تاحدودی متملقانه نوشته شدهاست، به استثنای آخر کتاب که ماجرای قتل نادر و فرزندانش را شرح میدهد و بالطبع از خوشامدگویی به دور بودهاست. برخی معتقدند که تاریخ جهانگشا، اثر مولفی درباری است که نگاه طبقه حاکم از وقایع آن دوران را ارائه میکند.
توضیحات : کتاب تاریخ شاه اسماعیل صفوی اثر امیر حسین خنجی است؛ پژوهشِ تاریخی مفصلی است درباره تاریخ زندگی و اقدامات شاه اسماعیل صفوی و تأثیرات حکومت صفویان در ایران. نویسنده در این اثر بر آن است تا اندیشهها و عملکردهای شاه اسماعیل و اطرافیان اثر گذارِ وی را در تاریخ ایران بررسی نموده و نتایج آن را تحلیل کند. وی در این راه، به جنبههای روانشناختی شخصیت افراد، توجه ویژهای داشته است. او بحث را با معرفی پیشینه خاندان صفوی به ویژه صفی الدین اردبیلی و فرزندان وی، آغاز و سپس به منشأ قزلباشها و عقاید آنها پرداخته و تأثیر عقاید شیخ جنید، شیخ حیدر، سلطان یعقوب بایندر و سلطان علی را بر افکار آنها را بیان میکند. شرح دوران کودکی و نوجوانی شاه اسماعیل، چگونگی انتقام از شروانشاه، تشکیل سلطنت در تبریز و تسخیر آذربایجان در بخش سوم مورد بحث قرار میگیرد. در بخش بعد، ضمن اشاره به علت و نحوه جدایی ماوراء النهر از ایران، نحوه تسخیر کشور را توسط قزلباشها بیان مینماید. انگیزههای نبرد چالدیران و پیامدهای اسف بار آن برای کشور، موضوعی است که نویسنده در ادامه بدان میپردازد. او بخش ششم کتاب را به بیان چگونگی گسترش نفوذ عثمانی در خاور میانه، جدایی عراق و کردستان از ایران و آغاز انزوای سیاسی حکومت شیعیِ صفویه اختصاص داده است. بحث در نتایج ظهور قزلباشها در ایران، برنامهریزی انتشار ایدئولوژی صفوی در کشور، و نحوه تئوریزه شدن تشیعِ صفوی توسط فقهای لبنانی، موضوعات بخش پایانی کتاب هستند.