توضیحات : جنگ‌های انگلستان و ایران بین انگلستان و ایران در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار رخ داد. این جنگ‌ها که از نوامبر ۱۸۵۶ تا آوریل ۱۸۵۷ (نزدیک به پنج ماه) به طول انجامید به جدایی رسمی هرات از ایران منجر شد. سپاهیان ایران هرات را که حاکم آن با حمایت انگلیسی‌ها اعلام استقلال کرده بود محاصره کردند. اما به علت اشغال جزیره خارگ به وسیله نیروی دریایی انگلیس و اولتیماتوم آن کشور به ایران، سپاهیان ایران به محاصره هرات پایان دادند و این امر به‌تدریج مقدمات جدایی افغانستان را از ایران فراهم ساخت تا اینکه در سال ۱۲۷۳ هـ. ق از ایران جدا شد. هرات بخشی از ایران بود جیمز اوترام طی اولتیماتومی از ایران خواست که از هرات دست بکشد. انگلستان می‌خواست که افغانستان مستقل شود تا در دسترس روسها و توسط پادشاه قاجار قرار نگیرد. در این دوره روابط ایران و روسیه بصورت اتحاد بود. و این امر نگرانی بریتانیا را برانگیخت…

توضیحات : این کتاب بخشى از تاریخ ابوجعفر طبری شمرده مى‏شود که پروفسور نولدکه آن را به آلمانى ترجمه کرده و با تعلیقات مفصل به چاپ رسیده است. در راس حکومت ساسانی شاه قرارداشت که دارای اختیارات کامل بود. نخستین مقام اداری پس از وی وزرگ فرمادار نام داشت که باید کشور را تحت نظارت شاه اداره می‌کرد. اداره کشور در زمانی که در سفر یا جنگ بود معمولا به نیابت از وی در اختیار وزیر اعظم یا وزرگ فرمادار بود. وی گاهی یه سرداری سپاه نیز گماشته می‌شد و در جنگها شرکت می‌کرد. مذاکرات سیاسی نیز از وظایف وزرگ فرمادار بود. از وزرای مشهور ساسانی می‌توان ابرسام وزیر اردشیر و مهرنرسه وزیر یزدگرد اول و سورن پهلو وزیر وهرام پنجم را نام برد.

جامعه ایران در دوره ساسانی به صورت طبقاتی اداره می شد.در راس جامعه خاندان شاهی بود و پس از آن روحانیان (آسَروَن)، جنگاوران(ارتیشتاران)، دبیران، و سپس توده مردم. عضویت در یک طبقه موروثی بود اما در قوانین امکان انتقال ارتقای طبقاتی هم وجود داشت که بسیار نادر اتفاق می افتاد. برای ارتقای طبقه شخص باید هنر یا قابلیت ویژه ای از خود بروز می داد تا بتواند به طبقه مناسبش ارتقا پیدا کند. قانون چنین بود که وی باید هنرش را به شاه عرضه کند و پس از تایید موبدان و هیربدان به طبقه مورد نظر ارتقا یابد. هر طبقه خود به طبقاتی جزیی تر تقسیم می شد که البته ترتیب یا جزییات کامل آنها مشخص نیست.طبقه روحانیان شامل قاضیان (دادوران) مغان، موبدان، هیربدان، دستوَران، اندرزبدان (آموزگاران) می شد.این دسته ها هریک وظایف مجزایی داشتند.

دبیران نیز دسته هایی داشتند که برخی را امروز می شناسیم عبارتند از منشیان، محاسبان، نویسندگان احکام دادگاه ها، نویسندگان قراردادها، مورخان، پزشکان، منجمان. تفکیک بین طبقات در ایران به شدت مراعات می شد به طوری که اگر شاه در حالت مستی از یک خواننده می خواست با نوازنده از طبقه دیگر همنوایی کند وی باید عذر می خواست. حقوق مدنی در این دوره بر اساس اوستا و زند بود.

توضیحات : مادام کارلا سرنا یک جهانگرد ایتالیایی قرن نوزدهم اروپا بود که در زمان حکومت قاجار و همزمان با سلطنت ناصرالدین شاه از طریق دریای خزر به ایران آمد. سفرنامه او با نام سفرنامه مادام کارلا سرنا ( یا آدمها و آئین ها در ایران) شناخته می شود که در احوال، خلق و خو و آداب و رسوم ایرانیان است. وی در این سفرنامه که تحت عنوان سفرنامه مادام کارلا سرنا یا  آدمها و آئین‌ها در ایران به چاپ رسیده است مطالب بسیار جالب و مهمی را به ثبت رسانده است. کتابی که به قول مترجم آن (آقای علی‌ اصغر سعیدی)، اکنون به یمنش می‌توان از آئین‌ها، نحوه‌ی معاشرت و یا سرگرمی‌های سنتی و همچنین از پروسه‌ی تحولات مدرن ایران با خبر شد. این طور که در مقدمه کتاب به قلم مترجم آمده، نخستین ملاقات این بانوی ایتالیایی با ناصرالدین شاه در پاریس صورت گرفته است، بنابراین قبل از سفر مادام کارلاسرنا به ایران، و نوشتن سفرنامه‌اش، پادشاه مستبد ایران (ناصرالدین شاه) با فرهنگ اروپایی آشنایی داشته است. ذکر این نکته کمک می‌کند تا دلیل تاب آوردن شاه را نسبت به انتقادات و بدگویی‌های مادام کارلا سرنا در کتابش بفهمیم. انتقادات و به اصطلاح بدگویی‌هایی که وی از برخی شرایط ایران و زندگی ایرانی در کتاب خود آورده است.

توضیحات : معاهده گلستان؛ پیمانی است که در تاریخ ۳ آبان ۱۱۹۲ مصادف با ۲۵ اکتبر ۱۸۱۳، در پی جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار بین این دو کشور امضاء شد. به دنبال این قرارداد، حکومت بخش‌هایی از شمال دولت شاهنشاهی ایران شامل قفقاز ،ارمنستان و ایالت‌های شرقی گرجستان یعنی کاختی و کارتلی از ایران سلب و به روسیه تزاری واگذار شد. همزمان با فعالیت‌های گاردان فرانسوی برای تقویت قوای نظامی ایران، به دنبال قتل تسی تسیانف فرماندهی سپاه روسیه به عهده گوداوویچ افتاد. گوداوویچ در سال ۱۲۲۳ ه. ق به صورت ناغافل به ایروان حمله برد. اما شکست خورد و برگشت‎. عباس میرزا برای تنبیه سپاه روسیه از تبریز به نخجوان رهسپار شد و طی چند نبرد در اطراف شهر ایروان و دریاچه گوگچه سپاهیان روس را مغلوب کرد. در سال ۱۲۲۵ه. ق. حسین خان قاجار حاکم ایروان علیه روسها شورش کرد. او گروه بزرگی از روسها را به اسیری گرفت و به تهران گسیل داشت. این روزها همزمان با خروج گاردان از ایران و ورود هیئت نظامی انگلیسی به ایران است…

توضیحات : کتاب زندگی مسلمانان در قرون وسطی به زندگی مسلمانان بین قرن دهم تا سیزدهم میلادی می پردازد. سبک نگارش کتاب متأثر از دیدگاه تاریخ نگاری آنال می باشد. پیدایش دیدگاه آنال به یک معنی واکنشی است به نوعی تاریخ نگاری که عنصر فرمایشی و دستوری در آن از جایگاهی ویژه برخوارد است. اکثر آن تواریخ به فرمان شاه، وزیر یا حاکم تحریر می گشته و به زندگی مردم عادی توجه خاصی نداشته. علاوه بر فرمایشی بودن این نوع تواریخ باید از غلبه ی خُردنگری و توصیف صرف رویدادها در آنها یاد کرد. دیدگاه آنال نام خود را مدیون مجله ای است تحت عنوان آنال که از اوایل قرن بیست در فرانسه انتشار یافت. از نظریه پردازان این دیدگاه می توان از هانری بر، لوسین فور، مارک بلوخ و فرنان برودل نام برد.

توضیحات : چالش برای قدرت و ثروت در جنوب ایران از ۱۷۵۰تا ۱۸۵۰میلادی دوران زندیه و اوایل قاجاریه ، در اصل رساله دکتری گرمون استفان رای ، متخصص مسائل ایران در وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکاست .این کتاب، حاوی مباحثی است در باب پیشینه شهر بوشهر، برآمدن خاندان آل مذکور ، دوران صد ساله حکمرانی آنان سرانجام علل سقوط این خاندان .در این کتاب افزون بر مطالب یاد شده، اطلاعاتی درباره اوضاع جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی فراهم آمده، همچنین از فعالیت‌های تجاری بوشهر و کلا جنوب ایران در اواخر دوران نادرشاه، دوران زند و آغازین سال‌های حکومت قاجاریه سخن رفته است .مطالب کتاب در هفت فصل با این عناوین سامان یافته است :اوضاع جغرافیایی و اقتصادی جنوب ایران ،ظهور خاندان آل مذکور، سقوط خاندان آل مذکور، بوشهر و تجارت خلیج فارس، تبدیل بوشهر از بندر واقع در مسیر کشتی‌ها به بندر ترانزیتی، تجار و خاندان آل مذکور، منابع و امکانات مالی آل مذکور. صفحات پایانی کتاب به فهرست اعلام و ضمیمه اختصاص یافته است .

توضیحات : دربارهٔ شخصیت حقیقی ذوالقرنین که در کتابهای آسمانی یهودیان، مسیحیان و مسلمانان از آن سخن به میان آمده، چندگانگی وجود دارد. کوروش سردودمان هخامنشی، داریوش بزرگ، خشایارشا، اسکندر مقدونی، چین شی هوان، یکی از ملوک حمیر گزینه‌هایی هستند که جهت پیدا شدن ذوالقرنین واقعی، دربارهٔ آنها بررسی‌هایی انجام شده‌است. ابوالکلام آزاد با تفسیر آیات ۸۲ تا ۹۵ سوره کهف دلایل استواری آورده‌است که ذوالقرنین موصوف، کوروش هخامنشی می‌باشد.

ابوکلام بیشتر بر موضوع نقش‌برجستهٔ انسان بالدار یکی از ستون‌های بازمانده از کاخ بارعام در پاسارگاد است تأکید علمی دارد. دربارهٔ این نقش، تفسیرهای بسیاری انجام شده‌است که ابوکلام این نقش را، ذوالقرنین می‌داند. ابوالکلام آزاد با تفسیر آیات ۸۲ تا ۹۵ سوره کهف و با استناد به وجود احادیث و روایاتی در مورد کوروش دلایلی آورده‌است که ذوالقرنین موصوف، کوروش هخامنشی می‌باشد. علامه طباطبایی دربارهٔ ذوالقرنین دانستن کوروش چنین نوشته‌است که «هر چند بعضی از جوانبش خالی از اعتراضاتی نیست، بلکه از هر گفتار دیگری انطباقش با آیات قرآنی روشن‌تر و قابل قبول‌تر است.» در تفسیر نمونه از نظریهٔ انطباق کوروش با ذوالقرنین به عنوان نظریهٔ برتر یاد شده‌است و بر تأیید این نظریه در تفسیر من هدی القرآن، تفسیر الفرقان و تفسیر المنیر اشاره شده‌است. در تفسیر المنیر با قاطعیت، ذوالقرنین، همان کوروش دانسته شده که دو طرف جهان را گشت و احتمالاً به خاطر شجاعتش به ذوالقرنین ملقب شد. ابوالکلام آزاد یکی از کسانی‌ست که کوروش را ذوالقرنین مذکور در قرآن می‌داند و معتقد است که ذوالقرنین ذکرشده در قرآن، کوروش است.

توضیحات :  «توماس ادوارد لورنس» معروف بـه «لورنس عربستان‌» از چهره‌های به یادماندنی تاریخ معاصر‌ جهان است که به دلیل ماجراجویی‌ها و کارهای عجیب و غریب سیاسی و نظامی، سال‌ها‌ سوژه داغ مطبوعات بود‌ و حتی از زندگی‌اش فیلم‌ و سریال‌هایی تهیه و در مورد او کتابهای متعددی نوشته شـده اسـت. با این حال در هیچ یک از فیلم‌ها و کتابهای یاد شده از سفر او به ایران‌ و هدف‌هایی که از این سفر تعقیب می‌کرد، سخنی به میان نیامده است.

دکتر شیفته در کـتاب‌ “سه مـرد عجیب‌” به ذکر جزییات اجرای نقشه شورش در زندان قصر و فراری دادن‌ لورنس‌ از زنـدان در یـکی از روزهـای اسفند ۱۳۰۹ می‌پردازد و شرح می‌دهد که او در یک صحنه‌سازی توسط مأموران مستوفی‌الممالک رئیس‌الوزرای رضاخان پذیـرایی و اطـعام و سپس‌ با‌ مساعدت‌های سرتیپ زاهدی مخفیانه از تهران فراری داده شد. نصر الله شیفته در پایان کتاب خـود می‌نویسد: “لورنـس از یـکی از دروازه‌های شرقی‌ شهر‌ وارد تهران شد و دیگر‌ کسی‌ از وی اطلاعی نیافت. مدتی از وی خبری نبود، تا یک روز جراید خـارجی خـبر دادند که لورنس در قاهره دیده شده است!”

توضیحات :  این کتاب کوچک، یک دوره تاریخ فشرده دولت‌هاى گوناگون شیعه که در گوشه و کنار کشورهاى اسلامى به وجود آمدند را در بر دارد. علاوه بر این، رمز پیشرفت شیعه را نشان داده است که چگونه در شرایط دشوار زمان، در اثر کاردانى و لیاقت و ازخودگذشتگى گروهى از زمامداران شیعه و پیوستگى و هماهنگى شیعیان، تشیع جلوه نمود و خلاف آن را نیز نمایش مى‌دهد که در اثر اختلاف، حس جاه‌طلبى و زمامدارى نااهلان، دولت آنان سقوط کرد  کتاب حاضر بیان‌کننده این حقیقت است که چگونه در قلب حکومت‌هاى کینه‌توز بنى عباس، که در ستمگرى نسبت به خاندان و یاران علوى، از بنى امیه هم پاى فراتر نهادند، پرچم آل على(ع)، در برخى از کشورهاى آفریقا و آسیا، به اهتراز درآمد. این اثر، پاسخ‌گوى کسانى است که از تاریخ، آگاهى کامل نداشته و گمان مى‌کنند که تشیع، زائیده دولت صفوى یا آل‌بویه است؛ زیرا ثابت مى‌کند شیعه در سده دوم، تشکیل دولت داده و فعالیت مذهبى و سیاسى داشته و حتى برخى از سرزمین‌ها به دست آنان گشوده شد و تشیع مردم آن سامان، با اسلام آوردن آنان، هم‌زمان بوده است . گردآورنده این کتاب در بررسى تاریخى خود، به این نتیجه مى‌رسد که هرچه دشمنان کوشیدند و براى سرکوبى و نابودى طرف‌داران آل على(ع) نقشه کشیدند، کوشش ایشان بى‌ثمر و نقشه آن‌ها نقش‌برآب شد و با همه مخالفت‌ها، مبارزات دامنه‌دار و فعالیت‌هاى پیگیر دولت‌هاى ستم‌پیشه، باز دیرى نپایید که پرچم پرافتخار طرف‌داران حق، بر فراز کشورهاى آسیایى و آفریقایى افراشته شد

توضیحات :  تاریخ معاصر ایران بر اساس برخورد با تمدن و فرهنگ مدرنیته ساخته شده است؛ نخستین برخوردها در یکصد سال پیش از استقرار مشروطیت و با جنگ های ایران و روسیه و تلاقی دیپلماتیک با بریتانیا به وجود آمد و تکانه های بعدی را رویدادهای مشروطیت پدیدار ساختند.  یکصد سال گذشته- از بنیان اولین پارلمان و تدوین نخستین قانون اساسی- تاکنون مفاهیم، نهادها، رفتار، ایده ها و کنشهای آمیخته با اصول و لایه های مدرنیته در زمینه های اجتماعی- سیاسی و اقتصادی – فرهنگی کشورمان جریان داشته و با این حال نتوانسته اند به فرهنگی برآمده از واقعیات جامعه و نیازهای ایرانیان ارتقا یابند. داستان سیر اودیسه وار مدرنیته در ایران، هم چنان در راه و ایده ها و کنشهای آن، پروژه ای ناتمام بشمار می روند؛ آسیب شناسی این ناتمامی در سنجش عقلانی سنت و برخورد عملی با مدرنیته را می طلبد؛ زمینه ای که در بیشتر کارکردهای فرهنگی و سیاس – اجتماعی نادیده گرفته شده اند و دور نیست که اصرار بر این نادیدگی، فرهنگ ایران را از گردونه جهانی الگوهای زندگی و مفاهیم اندیشگی مدرنیته خارج سازد.

توضیحات :  کمیته مجازات، انجمنی بود که در اواخر دوره قاجار اقدام به ترور افرادی که به نظرشان ایادی بیگانه بودند، می‌کردند. پس از خاتمه جنگ جهانی اول، روس‌ها و انگلیس‌ها در همه امور ایران دخالت می‌کردند و عده‌ای از جراید و رجال را عامل اجرایی خود کرده بودند. این وضع باعث شد که میرزا ابراهیم‌خان منشی‌زاده انجمنی سرّی تشکیل دهد. او و دوست دیرینش اسدالله‌خان ابوالفتح‌زاده در اوایل شهریور ۱۲۹۵ طرح تشکیل کمیته مجازات را ریختند و کمی بعد محمد نظرخان مشکوهالممالک به این دو پیوست و «کمیته مرکزی مجازات» بدست این سه تن تشکیل شد. کمیته مجازات بزودی پیشرفت کرد و اعضای دیگری پذیرفت و نیز شروع به جمع‌آوری اسلحه و اقدام به ترور نمود تا در ۲۲ تیر ۱۲۹۶ اعضای آن دستگیر و مجازات شدند.

توضیحات :  میرزا تقی خان امیرکبیر پس از سفر به روسیه، متوجه نیاز فوری کشور به مرکز آموزش عالی گردید. لذا از ابتدای صدارت خود، برای ایجاد این مرکز تلاش کرد. ولی متأسفانه هیچ‌گاه شاهد افتتاح آن نشد. چرا که نخستین دسته از اساتید به سرپرستی دکتر یاکوب ادوارد پولاک، دو روز پس از دست‌گیری و تبعید امیرکبیر به تهران رسیدند و با استقبال گرمی مواجه نشدند. قریب ۱۴ سال پس از تاسیس مدرسه عالی دارلفنون و کمی پس از مدرسه ابتدائی رشدیه تبریز، مدرسه شوکتیه بیرجند سومین مدرسه از نوع مدارس جدید در ایران محسوب می‌شود که به دنبال آن دبیرستان شوکتیه و مدارس دشت بیاض نهبندان، سربیشه، خوسف و دبستان دخترانه شوکتی افتتاح گردید.