توضیحات : در جریان جنگ دوم جهانی و اشغال ایران، یکی از مهمترین وقایعی که رخ داد، کنفرانس تهران بود. این کنفرانس هم از حیث منظوری که تشکیل آن را ایجاب نمود و هم از جهت معروفیت شخصیت هایی که در آن شرکت کرده بودند و هم از نظر موفقیت هایی که در پیشرفت منظور نصیب پیشوایان دول سه گانه گردید، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به گفته مکی برای کشور ایران نیز «به خاطر اعلامیه مخصوصی که درباره ایران و آینده آن صادر گردید، یک موفقیت سیاسی محسوب می شود.

در فاصله روز های ششم تا نهم آذر ۱۳۲۲ و در بحبوحه جنگ دوم جهانی، تهران میزبان رهبران سه کشور متفقین یعنی فرانکلین روزولت رئیس جمهور آمریکا، وینستون چرچیل نخست‌وزیر انگلیس و ژوزف استالین رئیس جمهور شوروی بود. این سه کشور در سال های جنگ دوم جهانی سه کنفرانس مهم در تهران، یالتا و پوتسدام تشکیل دادند و در آنها ضمن طرح نقشه‌های جنگی و استراتژی نظامی خود درباره شرایط بین‌المللی و اوضاع جهان بعد از پایان جنگ و همچنین تقسیم ممالک جهان به مناطق نفوذ، به توافق هایی رسیدند و این بهترین فرصت بود برای جاسوسان آلمانی تا رهبران سه کشور متخاصم را ترور کنند..

توضیحات :  سید محمود پاکزاد (متولد ۱۳۰۳ خیابان ری تهران، درگذشت ۱۳۸۰، تهران) از اولین عکاسانی است که تاریخ خیابان‌های تهران را مصور و مستند و زندگی مردم و شهرهای ایران را ثبت کرده است. آرشیو ملی ایران در بیستمین سالگرد درگذشت این عکاس برجسته کشور، تعدادی از عکس‌های اهدایی پاکزاد به سازمان اسناد ملی در سال ۱۳۷۸ را منتشر کرده است.

پاکزاد در شرحی که از زندگی خود در ابتدای کتاب «طهران قدیم» آورده، به چگونگی جمع‌آوری عکس‌هایش اشاره کرده است: «سال ۱۳۶۰ که کارها یک کمی کساد شد به فکر افتادم عکس‌هایی را که قدیم گرفته بودم چاپ کنم. چند تا از عکس‌ها را چاپ کردم و پشت ویترین گذاشتم و دیدم باز مثل همان نان و پنیر مردم را پشت ویترین میخکوب می‌کند و گاهی هم می‌آمدند و از عکس‌ها می‌خریدند. کم کم مشتری‌ها زیاد شدند و ما هم تمام کارهای دیگر را کنار گذاشتیم و به چاپ عکس‌های قدیم پرداختیم. من در واقع از همه چیز عکس می‌گرفتم؛ از تمام کاروکسب‌های تهران، مغازه‌ها، اشیا، خیابان‌های معروف، بیمارستان‌ها و سینماها. در سال ۱۳۷۷ خودم را بازنشسته کردم و مغازه را فروختم.

تا به حال شاید ۲۰ هزار تا از این عکس‌ها را چاپ کردم و الان هم به طور مرتب از تهران از تغییرات ساختمان‌ها، خیابان‌ها و راه‌هایش عکس می‌گیرم. تا به حال از تلویزیون، مرکز اسناد رسمی و خیلی جاهای دیگر به سراغ این عکس‌ها آمده‌‌اند و هر سال تقویم عکس‌های ما تا آمریکا و اروپا می‌رود و همان عکس‌هایی که من بی‌دلیل و فقط برای تمرین می‌گرفتم حالا به منبع بسیار خوبی برای شناسایی تاریخ شهر تهران تبدیل شده است. در آخر به این نتیجه رسیدم که عکاسی اقیانوس بیکران است که من پس از سال‌ها تجربه دانستم که انگشتی بر آن تر کرده‌ام و یک عکس خوب برلیانی است پربها.»

توضیحات :  برای رسیدن به درک درست از شرایط کنونی هر کشوری و شناخت علل ضعف یا قدرت آن‌، مطالعه تاریخ اجتناب‌پذیر است. اما، نکته‌ای که حائز اهمیت، انتخاب و دسترسی به منابع قابل اعتماد و معتبر است. کتاب‌های زیادی درباره‌ی تاریخ معاصر ایران منتشر شده است ولی در بسیاری از آن‌ها غرض‌ورزی‌های حزبی و نبودن منابع کافی به وضوح به چشم می‌خورد. علاوه‌بر این، با توجه به سابقه‌ی دخالت کشورهای بیگانه در امور کشور در دوران معاصر ایران، بسیاری از منابع موجود از زاویه دید کشورهای استعمارگر روایت شده‌اند که دور از واقعیت هستند. یرواند آبراهامیان تاریخ‌نگار ایرانی در کتاب تاریخ ایران مدرن تلاش کرده ‌است تا براساس مدارک مستند، اطلاعات جامعی از تاریخ 200 سال اخیر کشور ارائه کند.

توضیحات :   تا چندی پیش تاریخ ایران باستان مشتمل بر داستان‌ها و وقایعی می‌شد که قسمت اعظم آن به طور منظوم از طرف شاعر بزرگ ملی ایران فردوسی در کتاب شاهنامه نقل گردیده و در سایر کتب و تألیفات مورخین اسلامی نیز همان وقایع با مقداری کم و زیاد نگاشته شده بود. در جریان ارتباطی که نسل‌های کشور در سده گذشته با کشورهای اروپایی پیدا کردند، مطالعه آثار مورخین یونانی درباره ایرانیان باستان موجب ایجاد تحولی در تاریخ ایران شد و اختلافی که در اسامی و مطالب مندرج در کتب مورخین یونانی با روایات ملی باستانی ایران به چشم می‌خورد، سبب گردید داستان‌های باستانی ایران را افسانه پنداشته به کناری نهند و به نوشته‌های مورخین یونانی روی آورند. در این کتاب تاریخ باستانی ایران تا خاتمه شاهنشاهی داریوش سوم با تطبیق منابع یونانی بررسی شده است.

توضیحات :   استاد رشید شهمردان،موبد زرتشتی در سال ۱۲۸۴ خورشیدی در خانواده ای ایرانی در هندوستان متولد گردید،در هفت سالگی برای فراگیری زبان فارسی به ایران آمد.پس از چند سال به هند برگشت و زیر نظر دین شاه ایران شروع به فعالیت نمود همچنین سال ها از همراهی استاد ابراهیم پور داوود بهره برد.ایشان چند سال پایانی عمر خود را در آمریکا به سر برد و در سال ۱۳۶۲ دار فانی را وداع گفت.تلاش بسیاری در شناخت و شناساندن فرهنگ و تاریخ ایران و دین زرتشتی نمود و نزدیک به ۳۲ جلد کتاب تالیف نمود.

با توجه به آموزش‌های زرتشت مبنی بر خردگرایی كاملا واضح است كه دانش نیز در كنار دین همواره نزد زرتشتیان از ارزشی روحانی و والا برخوردار بوده است و از دیرباز نیز همانند علوم دینی، سایر علوم زمان نیز نزد موبدان حفظ، توسعه، كتابت و نگهداری می‌شده است. در این كتاب این امر به روشنی بیان شده و بانگاهی اجمالی به تعداد فرزانگان زرتشتی كه نام موبد و دستور دارند، به راحتی می‌توان به سطح دانش این قشر جامعه پی برد و این دانش و آگاهی، هنگامی با ایمان و غیرت همراه شود، می‌تواند بزرگ‌ترین تضمین جهت بقای یک فرهنگ در بدترین شرایط را ایجاد نماید. این کتاب در واقع تاریخ جامعی است از زرتشتیان و بزرگانی که سبب پویایی جامعه در گذشته و حال شده‌اند. در واقع یک دوره کامل تاریخ زرتشتیان را در این کتاب می‌توان یافت.

توضیحات :   در سرزمین پهناور ایران خاندانهای متعدد به سلطنت رسیده‌اند که پادشاهان آن به علل جغرافیایی و سیاسی و نظامی شهرهای مختلفی را در قلمرو خود به عنوان پایتخت و مرکز حکومت انتخاب کرده‌اند؛ چون در خصوص این پایتخت‌ها که با تاریخ و عظمت شاهنشاهی ایران ارتباط مستقیم دارد کتابی مجزا تدوین نشده است، شورای مرکزی جشن شاهنشاهی از لحاظ اهمیت موضوع و معرفی مراکز تمدن و فرهنگ و هنر این مرز و بوم عده‌ای از نویسندگان صاحب‌نظر را مامور تالیف کتابی که این منظور را تامین نماید کرد و نویسندگان مزبور کتاب حاضر را که عنوان “پایتخت‌های شاهنشاهی ایران” دارد با مراجعه به منابع و ماخذ لازم زیر نظر آقای دکتر خانبابا بیانی رئیس کمیسیون مطالعات تاریخی تدوین نمودند.

توضیحات :  متضمن شرح اوضاع ایران و حوادث نیمه اول سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در رابطه با مرحوم مجدالملک و کتاب انتقادی او: رساله مجدیه . بخش اول این کتاب تحلیلی است از اوضاع ایران و حوادث نیمه اول سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در رابطه با مرحوم مجدالملک و قسمت دوم، تصحیح کتاب انتقادی او با عنوان «رساله مجدیه» یا «کشف الغرائب». این رساله را زنده‌یاد سعید نفیسی بزرگ‌ترین شاهکار نثر فارسی در قرن سیزدهم می‌داند. اهمیت دیگر آن از لحاظ تاریخی به اندازه ای است که از این روشن‌تر آیینه‌ای برای نشان دادن عصر و زمانه‌ای که این کتاب معرف آن است، نمی‌توان یافت و از هر حیث باید آن را معتبرترین سند و راستگوترین گواه وقایع و اوضاع آن روزگار دانست.

توضیحات :  کتاب «مأموریت برای وطنم» یکی از چهار اثر محمدرضا شاه پهلوی است که در ۱۳۴۰ نوشته شده است. کتاب را از حیث محتوا می­توان به سه بخش کلی تقسیم نمود: بخش مربوط به دوران کودکی و احوالات شخصی، بخش مربوط به فرهنگ و تاریخ ایرانی و بخش سوم که به مسائل سیاسی می­پردازد. وی در بخشی از این کتاب به تاریخ کهن ایران افتخار می‌کند و ایران را صادرکننده فرهنگ و هنر به جهان بشریت معرفی می‌نماید و به برپایی نخستین امپراطوری در ۲۵۰۰ سال پیش توسط کوروش مباهات می‌کند. او در این کتاب با نقل مطالبی، خود و دولتش را مذهبی معرفی می‌نماید و خود را نظر کرده خدا و امامان شیعه می داند و برای خویش رسالت الهی قائل می‌شود. شاه در این کتاب نوعی از گفتمان هم‌ذات پنداری میان ایران و غرب را ارائه کرده‌است.

توضیحات :  شخصی به نام میرزا محمد معصوم به دستور میرزای عمده الحجابی، که از بستگان امیری مخاطب به عمده الحجاب بوده، این رساله را در سال ۱۰۸۸ هجری تالیف و شخصی به نام محمدحسین بهجت شاید در همان سال این را کتابت و استنساخ نموده است. این رساله در اصل مجموعه تواریخ است که از طرف شعرای تاریخ گو در ضمن وقایع گوناگون سروده شده است، از این رو می‌توانیم این رساله را “تواریخ وقایع عهد صفوی” بنامیم. مولف وقایع و تواریخ را مختصرا بیان و اشعار تاریخ‌گویان را نقل نموده و به قدر امکان از سرایندگان آن تواریخ اسم برده است.

توضیحات :  با گذشت دو سال از جدایی محمدرضا پهلوی از فوزیه، افراد گوناگونی به شاه برای همسری معرفی می­شدند.معرِّف ثریا، عمه ­فروغ وی، ندیمۀ مادر شاه بود. نظر محمدرضا با دیدن عکس ثریا جلب شد و تمایل خود را به ارسال عکس­های بیش­تر و درنتیجه، فرستادن خواهرش شمس به اروپا برای آشنایی با ثریا و سرانجام دعوت از وی به ایران برای دیدار حضوری، ابراز کرد با موافقت طرفین و اعلام نامزدی شاه با ثریا، روز 6 دی به عنوان تاریخ عروسی معین ­شد. با ابتلای ثریا به حصبه – که برخی معتقدند، وی را مسموم کردند مراسم به 23 بهمن 1329 موکول ­شد.

محمدرضا سی و یک سال و ثریا هیجده ساله بود؛ اما برای کاستن تفاوت سنی، اعلام شد که ثریا هیجده سال دارد. زندگی آنها تنها هفت سال، ادامه داشت انتخاب ثریا به همسری شاه، گام مهمی در برقراری روابط دوستانه دربار با ایل بختیاری شد که روابط خوبی با انگلستان داشتند و در سرکوب رضاخان، روابطشان با دربار تیره شد؛ به­ گونه­ ای­که فروغ، بعداً به اتهام توطئه از سوی بختیاری­ها برای نفوذ به دربار، بیرون رانده شد.

ایام نقاهت ثریا فرصت مناسبی برای آشنایی بیشتر وی با مسائل جاری کشور شد ـ که بیشتر، گرد مسئله نفت بود و سه قدرت شوروی، انگلیس و آمریکا بر سر آن رقابت داشتند. ـ این مسائل عبارت بودند از: ترور نخست­وزیر، رزم آرا، ملی­شدن صنعت نفت در 28 اسفند 1330، نخست­ وزیری مصدق، کاهش قدرت شاه و به­ خطر افتادن منافع آمریکا و انگلیس، و در نتیجه، کودتا علیه دولت مصدق که در مرحلۀ نخست با شکست رو به ­رو شد و به فرار شاه و همسرش در 25 مرداد 1332 به عراق و سپس به ایتالیا انجامید و سرانجام، آنان با سقوط دولت مصدق در 28 مرداد به ایران بازگشتند.

توضیحات :  شولتز هولتوس،جاسوس آلمانی که در دوران جنگ جهانی دوم، مدتی را در ایران و عمدتاً در عشاير فارس سپری کرد. وی خاطراتش را از این دوران منتشر نموده‌است كه در اين كتاب برشته تحرير درآمده است و بسيار شيرين و خواندنى است.

آلمانی ها در ایران شبکه ای کوچک برای جاسوسی راه اندازی کرده بودند که ستون پنجم آنان به حساب می آمد، اما اهمیت این شبکه آن قدر نبود که به دلیل فعالیتش کشوری مانند ایران را تصرف کنند. در آغاز جنگ دوم جهانی بیشتر فعالیت نازی ها در مرزهای شوروی انجام می شد.

این فعالیت ها به ویژه در آذربایجان متمرکز بود و در آنجا برخی از این نیروها به عنوان دیپلمات مشغول به کار بودند.ادعا می شد جاسوس های آلمان نازی در منطقه ای در جنوب شوروی فعالیت می کنند و عملیات شناسایی فرودگاه ها، کارخانه ها و ریل های آهن، سربازخانه و شمار نیروهای مستقر در آنجا را به عهده دارند.

داستان این کتاب که پرماجراترین و طولانی‌ترین و مع ذلک ارزشمندترین و زیباترین سالهای زندگی مرا در بر می‌گیرد و به دست تقدیر با خون و اشک و عظمت و گناه انسان رقم خورده است، از نقطه‌ای خالی و سفید روی نقشه جغرافیا شروع شد. این نقشه در بعد ظهر ابری یکی از روزهای ماه فوریه 1941 جلو من روی میز کارم قرار داشت و من هیجان زده و مستاصل به لکه سفیدی چشم دوخته بودم که از باکو تا کیروف آباد و از خلیج فارس تا داغستان را در بر می‌گرفت.

جاسوس های ما در وسعت بیکران جنوب روسیه بطور کلی با موفقیت کار کرده بودند و نقشه روبروی من از علامات و مختصات عملیات آنان شامل فرودگاه‌ها و کارخانجات و تقاطع ریلهای راه‌آهن و محل سرباز خانه‌‌ها با تعداد نیروهای مستقر در آنها بود که این علامات، طی سالیان دراز و به دنبال عملیات گوناگون و پر زحمت، درست مثل قطعات موزائیکی که تکه تکه در کنار هم قرار بگیرند، تقریبا به طور کامل نقشه را در بر گرفته بود، اما این نقطه سفید

توضیحات :  غلامحسین مقتدر تاریخ‌نگار و نظامی ایرانی بود. وی از افسران دوره رضاشاه بود و در دوره پهلوی دوم با درجه سرلشکری به معاونت وزارت جنگ رسید. او برای نگارش کتاب کلید خلیج فارس در سال ۱۳۳۳ برندهٔ جایزه سلطنتی کتاب سال شد. فرزندش، رضا مقتدر، از معماران به‌نام ایرانی است. از آثار مقتدر میتوان به کتابهای زیر اشاره کرد :

کلید خلیج فارس

تاریخ مختصر ایران

نبردهای بزرگ نادرشاه

جنگ‌های هفتصدساله ایران و روم

اسرار تخت جمشید

فهرستی از تاریخ ایران

تاریخ نظامی ایران