توضیحات : کتاب شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان تالیف بانو “نینا ویکتورینا پیگولوسکایا” از بر جسته‌ترین آثاری است که از سوی ایران‌شناسان شوروی درباره شهرهای غرب ایران در عصر اشکانیان و ساسانیان نوشته شده است. این کتاب زیر نظر موسسه تحقیقاتی دانشگاه سوربن تالیف و تدوین شده و به همت “کلود کاهن”(clikde cohen) از زبان روسی به فرانسه ترجمه شد. مترجم این اثر به زبان فارسی، عنایت‌الله رضا، متن روسی را ملاک کار خود قرار داده ولی از متن فرانسوی هم در کار ترجمه کمک گرفته است. این تحقیق از نظر بررسی شهرهای ایران و مقایسه اوضاع اقتصادی و اجتماعی عصر ملوک‌الطوایفی پارتیان و دوران وحدت ایران در روزگار ساسانیان اهمیت بسزایی دارد. این مجموعه همچنین در بردارنده مطالب جالبی در زمینه تقسیمات ارضی و دولتی ایران در ورزگار پارت و ساسانی است. “شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان” با همه ارزش و اهمیتی ولی مانند بسیاری از آثار تألیفی مورخان روسی از منظر ایدئولوژی مارکسیستی به پدیده‌ها و جریانات تاریخی می‌نگرد. این مهم اگرچه موارد استثنائی هم دارد اما در اکثر آثار نویسندگان روس به شکل قالبی ثابت تکرار میشود. از سوی دیگر برخی از این مورخین می‌کوشند به شکلی تاریخ جامعه بشری را در همه جا بدون توجه به شرایط اقلیمی و اجتماعی از مراحل نام‌گذاری شده معینی عبور دهند لذاست که مؤلف در این کتاب می‌کوشد نظام اجتماعی ایران در روزگار سلوکیان و پارتیان را نظام برده‌داری و نظام عهد ساسانی را نظام فئودالی معرفی کند. موضوع اصلی این کتاب پیگولوسکایا بررسی اوضاع و احوال شهرهای ایران به ویژه ایران غربی در روزگار پارتیان و ساسانیان است. به نظر وی: «”شهر” از پدیده‌های اجتماعی است و تصوری نسبتاً روشن درباره شهرها و نظام اجتماعی سرزمینهای خاور نزدیک در دوره‌های معین، فقط از راه بررسی حوادث تاریخی از جمله بررسی سیاست خارج امکان پذیر است.
توضیحات : زمان قاجار رشوه خواری اسم دیگر داشت. به جای رشوه « رسوم » می‌گفتند و پرداخت رسوم امری مرسوم شده بود. گویند روزی ناصرالدین شاه به مستوفی الممالک می گوید: این رسوم چیست؟ … جناب آقا به خونسردی جواب می‌دهد: یک چیز است به اسامی مختلف: در حضور مبارک، تقدیمی است. نزد علما، حق الجعاله. در بازار، حق العمل. به مستوفی‌ها که میرسد، اسمش رسوم است…
توضیحات : پاسخ به تاریخ نام کتاب خاطراتی نوشته محمدرضا پهلوی، آخرین شاه ایران است که در اصل به زبان فرانسه و پس از وقوع انقلاب (۱۳۵۸) نگاشته شده است. این کتاب بعداً به زبان انگلیسی و زبان فارسی برگردانده شد. شاه در پیشگفتار درباره کتاب می‌گوید: در این کتاب قصد دارم نشان بدهم که چرا در راه رسیدن به اهدافم پافشاری می‌کردم؛ و چرا می‌خواستم جامعه‌ای بر اساس عدالت اجتماعی، و نه مبارزه طبقاتی بنا کنم؛ جامعه‌ای که همه در آن یکپارچه و وابسته به یکدیگر باشند. و گفتنی است چون با همه کشورهای جهان چه دنیای غرب، چه کشورهای بلوک شرق و چه جهان سوم حسن تفاهم داشتم، این امکان برایم فراهم آمد که بتوانم در محیطی آکنده از صلح و صفا، کوشش خود را برای رساندن ایران به سوی تمدن بزرگ دنبال کنم.
توضیحات : شاید هیچ شهری در تاریخ معاصر به اندازه خرمشهر در اذهان مردم ایران آشنا نباشد. نامی که همواره یادآور رشادتها و جانفشانی های جوانان این مرز و بوم است. جوانانی که حماسه بزرگ سوم خرداد را رقم زدند و خرمشهر و مردم آن را در یاد و خاطر ایرانیان جاودانه ساخنتد. اما باید دانست که خرمشهر برخلاف نامش که قدمتی هشتاد ساله دارد از تاریخ کهنی برخوردار است و اگر نخواهیم اغراق کرده باشیم و پیشینهای ساختگی با قدمتی پنج هزارساله یا بیشتر برای آن بنویسیم، دست کم از زمان فروپاشی پادشاهی هخامنشیان و ظهور اسکندر مقدونی تاریخ این شهر با بنای آلکساندریا در نقطه التقای کارون و اروندرود آغاز میشود. و در طول این دوهزار سال نام های متعددی به خود دیده است از خاراکس و بارما گرفته تا بیان و محمره و یا شهرها و مناطقی در اطراف آن به وجود آمده اند که در بنای خرمشهر امروزی تأثیر بسزائی داشته اند از قبیل محرزی و حفار و …
توضیحات : اورارتو که به آن پادشاهی وان و نیز پادشاهی آرارات نیز گفته میشود، نام تمدّنی در عصر آهن است. گستره جغرافیایی حکومت این تمدن در اطراف دریاچه ارومیه دریاچه وان، و بلندی‌های ارمنستان قرار داشت. مردم اورارتو از نیاکان گرجی‌ها و ارمنی‌ها به شمار می‌روند و از حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، تا ششصد پیش از میلاد بر منطقه حکمرانی داشتند.
توضیحات : امروزه هر فرد تحصیل کرده و علاقه مندان نیز در مورد تمدن های سومر و آکاد و راجع به آسوری ها ماد ها و پارس ها مطالبی شنیده یا در جایی خوانده اند و مستند های بسیاری را در موزه مشاهده کرده اند اما عیلام تقریبا ناشناخته مانده است عیلام که در جنوب غربی ایران امروزه قرار دارد به سختی تن به پژوهش می دهد پژوهشگر فرانسوی ام جی استیو به تازگی پس از کشف رمز هزاران نقش مهر عیلامی نوشت: عیلام فقط با اکراه ، شدیدا به آشکار کردن اسرار خود رضایت می دهد.. کتاب حاضر شامل یک پیشگفتار و ۸ بخش در مورد زبان ، خط ، دین و فرهنگ و هنر می باشد که اطلاعات تقریبا کاملی در مورد این دولت که پارس ها وارث هنر و تمدن آن شدند به ما می دهد ، فرهنگی که ایران از عیلام به ارث برد تا امروز تاثیرات خود را نشان می دهد
توضیحات : «خاطرات حاج سیّاح»، مشاهدات و خاطرات ِ “حاج محمّدعلی سیّاح ِ محلاتی”(متوفّی به سال۱۳۰۴ شمسی) از ایران ِ دوره‌ی قاجار، از تیرماه ِ۱۲۵۶تا مرداد ِ۱۲۸۸هجری شمسی، یعنی سه سال پس از انقلاب ِ مشروطه است. این خاطرات با سفر ِ حاج سیاح از هند به ایران شروع، و به فرار ِمحمدعلی شاه از تهران و فتح ِ پایتخت توسط ِ “سردار اسعد ِ بختیاری” ختم میشود. نگارنده به مدت هجده سال از ایران دور بوده، در آمریکا و اروپا و هند و شرق ِ دور سیاحت می‌کرده، تا آن که دلتنگ ِ خانواده شده، به ایران بازمی‌گردد. او شرح سفرهای خود را در کتاب ِ دیگری به نام «سفرنامه‌ی حاج سیاح» به نگارش درآورده و در نتیجه کتاب ِ حاضر بیشتر شرح ِ زندگی حاج سیاح در ایران ِعصر ِ ناصرالدین شاه است؛ گیرم چیزهایی از سفرهای وی به غرب را هم شامل میشود.
توضیحات : وقتی در کاوش‌های شهر سوخته سیستان جمجمه‌ای کشف شد که نشان می‌داد پزشکان آنجا در ۵۰۰۰ سال پیش عمل جراحی می‌کرده‌اند، مهر تایید دیگری بر قدمت پزشکی در ایران باستان زده شد. آن‌طور که در شاهنامه آمده رستم که اهل سیستان بود، با روشی پیشرفته به دنیا آمد که امروزه در جهان به سزارین مشهور است. هزاران سال بعد در دوران اسلامی هم ایرانیان به دنبال کشف راه‌های تازه‌تری در جهان درمان و پزشکی بودند؛ چنان که در قرون وسطی کتابهای رازی و ابن‌سینا دست به دست در سراسر دنیا چرخید و ابن‌سینا «Avecina» پدر پزشکی جهان نام گرفت. اولین پزشکان ایران باستان روحانیان بودند که به نام مغان مشهورند. مغان در بخش غربی ایران قدیم یعنی سرزمین ماد زندگی می‌کردند. درمان بیماری‌های روحی و جسمی مردم کار آنها بود؛ هم پزشک بودند، هم روان‌پزشک. با ذکر و دعا و سرود، روان‌پزشکی می‌کردند و با دارو و چاقو، پزشکی.
توضیحات : تاریخ بلعمی ترجمه‌ای است که ابوعلی محمد بن محمد بلعمی از کتاب تاریخ الرسل و الملوک یا همان تاریخ طبری مشهور نوشتهٔ محمد جریر طبری ترتیب داده‌است. تاریخ آغاز ترجمه ۳۵۲ قمری/۳۴۲ خورشیدی بوده‌است. تاریخ طبری، تاریخ جهان از ابتدای آفرینش آدم تا آغاز سده چهارم هجری را به تفضیل بیان کرده است و تاریخ بلعمی، ترجمهٔ آزاد فارسی این کتاب به طور مختصر است. تاریخ بلعمی از کهن‌ترین نمونه‌های نثر پارسی است که همینک موجود است. شمار واژه‌های تازی در آن بسیار اندک است و سبک نثر آن بسیار ساده است و از واژه‌های دشوار و شعری در آن استفاده نشده است. همچنین به مانند زبان پهلوی، جمله‌های آن کوتاه است و نمونه‌هایی از تکرار فعل در آن به چشم می‌خورد. این از مشخصات بارز نثر مرسل سامانی‌است که نثر بلعمی نمایندهٔ آن است و نوشته‌های دوران ساسانی و بلکه سنگ‌نبشته‌های دوره هخامنشی را به یاد می‌آورد.
سبک نگارش این کتاب هرچند که تا اندازه‌ای تحت تأثیر ترجمهٔ متن عربی است که خواه‌ناخواه در طرز اسلوب فارسی تأثیرگذار بوده است. اما مترجم کوشش کرده است که به جای واژگان عربی از کلمه‌های فارسی بهره جوید و اسلوب فارسی را از دست ندهد. به همین خاطر این کتاب از کتابهای تاریخ بیهقی و کلیله و دمنه نصرالله منشی فارسی‌تر، ولی از مقدمهٔ شاهنامه ابومنصوری عربی‌تر است. چنین به نظر میرسد که این کتاب در زمان خود طوری ساده و قابل فهم بوده است که حتی افراد کم‌سواد هم قادر به خواندن آن بوده‌اند. در این کتاب بسیاری از لغات کهن پارسی یافت میشود که اکنون از یاد رفته‌اند، مانند ایدون (چنین)، ایدر (اینجا)، مهتر (بزرگتر)، کهتر (کوچکتر)، پرگست (هرگز، مبادا) و … بلعمی سعی داشته است که نثری ساده و روشن را به کارگیرد و از واژه‌های شعری و کلمه‌های ناآشنا دوری کند و اگر برخی واژه‌ها امروزه سخت و عجیب جلوه می‌کنند به دلیل گذشت زمان و منسوخ شدن این واژگان است. معمولاً پادشاهان علاقه به کتابهایی با نثر ساده و روشن داشته‌اند و یک دلیل سادگی نثر کتاب را همین موضوع می‌توان دانست؛ چون ابوعلی بلعمی این کتاب را به دستور منصور بن نوح سامانی به فارسی برگردانده است.
توضیحات : این کتاب درباره تاریخ ایران و چگونگی پیدایش تمدن ها، حکومت ها، سلاطین، قوانین، مذاهب، اسطوره ها، آداب و سنن، هنر، خط، صنعت و …. در کشور ایران می باشد.
بخش اول: آفرینش جهان – چگونگی پیدایش کره خاکی
بخش دوم: نخستین ساکنان فلات قاره ایران
بخش سوم: نظری کوتاه بر جغرافیای ایران باستان
– اعتقادات ایران باستان
-اعتقادات ایرانیان پس از ظهور زرتشت
-آغاز خط و کتابت در ایران باستان
– اساطیر ایران باستان
– اسطوره ها و باورهای ایران باستان
-پهلوانان و جاودانان ایران باستان
بخش چهارم: چگونگی تشکیل پادشاهی ایران زمین
– سلسله کیانیان
-نخستین پیامبر الهی
– دین زرتشت
تمدن های بین النهرین
– تمدن جیرفت …تمدن سومر….تمدن ایلام….
-صفات و اخلاقیات کوروش کبیر
– وفات کوروش
توضیحات : اَبودُلَف، جهانگرد، شاعر و دانشمند عرب که تاریخ و محل تولد و در گذشت او معلوم نشده است، ولی تردید نیست که در سده ۴ ق/۱۰ م در بخشهای شرقی سرزمین خلافت روزگار گذرانیده است . او ب نام مسعر بن مُهَلهِل مشهور است. این نام از ادوار قدیم ت عصر م در عربستان مرکزی رایج و معمول بوده و مؤید ریشه عربی آن است، «رساله دوم ابودلف »، ابودلف ر ینبوعی و خزرجی نوشته اند (ثعالبی، همانجا). این دو نسبت می رساند که او از مردم بندر ینبوع در کرانه شرقی دریای سرخ و منسوب به قبیله مدنی خزرج بوده که از روزگار پیامبر (ص) شهرت داشته است. چنین به نظر میرسد که ابودلف مردی ادیب بوده که اوضاع و احوال روزگار سبب سفرهای دور و دراز وی گردیده و دست سرنوشت او ر به صورت شاعری آواره و مدیحه سر به دربار نصر بن احمد سامانی، امیر بخار کشانیده است (کراچکوفسکی، همانجا). این همان امیری است که ابن فضلان (ه م) نیز به دربار او رفت و از آنج عازم سرزمین بلغاره شد. از ابودلف به عنوان جهانگرد، جغرافی نگار، معدن شناس و شاعر یاد شده است. ابن ندیم او ر جوّال (بسیار سفر کننده) نامیده و ثعالبی نیز درباره وی نظری مشابه اظهار داشته و او ر مسافر سفرهای دشوار ذکر کرده است (همانجا). زکریای قزوینی نیز درباره ابودلف همین گونه داوری کرده و متذکر شده است که او جهانگردی مشهور بود که به سرزمینهای بسیاری سفر کرد و از شگفتیهای آن سرزمینه آگاهی داشت (. اخبار و اطلاعات پراکنده ای که او درباره خود ارائه داد، ما را با گوشه هایی از زندگی او آشنا می کند. اطلاعات ارزشمند ابن ندیم ر نیز که ب ابودلف آشنایی داشته است، می توان بدانه افزود (همانجا). ابودلف مدتی در خدمت و مصاحبت صاحب بن عباد بوده و در سرای او روزگار گذرانیده است. او برای سفرهای خود توصیه نامه هایی از صاحب بن عباد می گرفت و مانند سفته ه (سفاتج) برای رفع نیازمندیهای خویش از آنه استفاده می کرد .عون بن حسین همدانی،بدیع الزمان همدانی و محمد العمر بلخی درباره او ب ثعالبی گفت و گو داشته و چه بس او ر نیک می شناخته اند.
توضیحات : آل بویه از خاندان اصیل ایرانی و شیعی مذهب ساکن منطقه دیلمان ایران بودند که جد آنها ابوشجاعِ بویه پسر فنا خسرو دیلمی است و نسب آنها به بهرامگور ساسانی میرسد. ابوشجاع سه پسر به نام‌های علی، حسن و احمد داشت که همراه پدر در دورۀ تسلط حاکمان آل زیار بر طبرستان به خدمت آنها درآمدند و در دورۀ ضعف خلافت عباسی ادعای استقلال کردند. آل بویه در زمره نخستین خاندان های فرمانروایی پس از اسلام است که درباره آنان تاریخ یا تاریخ های خاندانی نگارش یافته و بخش هایی از آن بدست ما رسیده است پیش از این گزارش خاندان هایی مانند طاهریان و صفاریان و سامانیان در لا به لای تاریخهای فراگیرتر از جمله تاریخ های عمومی و احیاناًتاریخ های محلی، همچون اخبار ایلات خراسان ابوالحسن سلامی بازتاب یافت. اما از زمان آل بویه و به ویژه در فرمانروایی معاصرشان، غزنویان، سنت تاریخ نگاری خاندانی یا سلسله ای که بازتابی از همان شیوه خداینامه نویسی پیش از اسلام است، رونق و گسترش یافت. از جمله پژوهش های مستقل در باره آل بویه می توان علاوه بر تاریخ دیالمه و غزنویان عباس پرویز به اثر ارزشمند علی اصغر فقیهی به نام آل بویه، نخستین سلسله قدرتمند شیعه و اثر دیگر همین نویسنده بنام شاهنشاهی عضدالدوله اشاره کرد. افزون بر این آدام متز محقق اروپایی در پژوهش معروف خود به نام تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری یا رنسانس اسلامی نیز به فرمانروایی آل بویه و اوضاع فرهنگی و تمدنی روزگار آنان عنایت ویژه ای نشان داده است.