توضیحات : این کتاب تاریخ قومی بنام اورارتو یا آرارات است که از سده نهم تا هفتم پیش از میلاد در ارمنستان کنونی و قسمتی از آناطولی و آذربایجان و قفقاز سلطنت داشتند و با دولت نیرومند آشور معاصر بودند و از دشمنان سرسخت آن قوم بشمار می رفتند.

توضیحات : هاشم رضى به گفته خودش از سال ۱۳۴۲ وارد حوزه ایرانشناسى شده است و در این سال کتاب «ادیان بزرگ جهان» را نوشت که شامل ۵ دین بزرگ جهان بود. مى گوید: «اول زرتشت و دین او را نوشتم. از آن زمان کشش فوق العاده اى به سمت تاریخ و فرهنگ و زبان هاى ایران باستان پیداکردم. هاشم رضی در کتاب ادیان بزرگ جهان به شرح و تفسیر تاریخی ادیان بزرگ جهان پرداخته ادیان باستان و آیین های دینی و دین های پیامبران جهان تا دین مبین اسلام خاتم الانبیاء حضرت محمد پرداخته است

توضیحات : تاریخ بلعمی ترجمه‌ای است که ابوعلی محمد بن محمد بلعمی از کتاب تاریخ الرسل و الملوک یا همان تاریخ طبری مشهور نوشتهٔ محمد جریر طبری ترتیب داده‌است. تاریخ آغاز ترجمه ۳۵۲ قمری/۳۴۲ خورشیدی بوده‌است. تاریخ طبری، تاریخ جهان از ابتدای آفرینش آدم تا آغاز سده چهارم هجری را به تفضیل بیان کرده است و تاریخ بلعمی، ترجمهٔ آزاد فارسی این کتاب به طور مختصر است. تاریخ بلعمی از کهن‌ترین نمونه‌های نثر پارسی است که همینک موجود است. شمار واژه‌های تازی در آن بسیار اندک است و سبک نثر آن بسیار ساده است و از واژه‌های دشوار و شعری در آن استفاده نشده است. همچنین به مانند زبان پهلوی، جمله‌های آن کوتاه است و نمونه‌هایی از تکرار فعل در آن به چشم می‌خورد. این از مشخصات بارز نثر مرسل سامانی‌است که نثر بلعمی نمایندهٔ آن است و نوشته‌های دوران ساسانی و بلکه سنگ‌نبشته‌های دوره هخامنشی را به یاد می‌آورد.

سبک نگارش این کتاب هرچند که تا اندازه‌ای تحت تأثیر ترجمهٔ متن عربی است که خواه‌ناخواه در طرز اسلوب فارسی تأثیرگذار بوده است. اما مترجم کوشش کرده است که به جای واژگان عربی از کلمه‌های فارسی بهره جوید و اسلوب فارسی را از دست ندهد. به همین خاطر این کتاب از کتابهای تاریخ بیهقی و کلیله و دمنه نصرالله منشی فارسی‌تر، ولی از مقدمهٔ شاهنامه ابومنصوری عربی‌تر است. چنین به نظر می‌رسد که این کتاب در زمان خود طوری ساده و قابل فهم بوده است که حتی افراد کم‌سواد هم قادر به خواندن آن بوده‌اند. در این کتاب بسیاری از لغات کهن پارسی یافت می‌شود که اکنون از یاد رفته‌اند، مانند ایدون (چنین)، ایدر (اینجا)، مهتر (بزرگتر)، کهتر (کوچکتر)، پرگست (هرگز، مبادا) و … بلعمی سعی داشته است که نثری ساده و روشن را به کارگیرد و از واژه‌های شعری و کلمه‌های ناآشنا دوری کند و اگر برخی واژه‌ها امروزه سخت و عجیب جلوه می‌کنند به دلیل گذشت زمان و منسوخ شدن این واژگان است. معمولاً پادشاهان علاقه به کتابهایی با نثر ساده و روشن داشته‌اند و یک دلیل سادگی نثر کتاب را همین موضوع می‌توان دانست؛ چون ابوعلی بلعمی این کتاب را به دستور منصور بن نوح سامانی به فارسی برگردانده است.

توضیحات : مولف این کتاب نخست به روند توسعه امپراتوری عثمانی در طول تاریخ اشاره می‌کند. سپس تصویری از سازمان و وضع اجتماعی و زیر بنای فرهنگی آن به دست می‌دهد .آن‌گاه وضع دولت عثمانی از هنگامی که در سرحد بیزانس اماراتی داشتند تا زمان تجدد این دولت در قرن هیجدهم، توصیف شده است .در این کتاب سعی شده سازمان‌های اصلی دولت عثمانی برحسب خطوط اصلی و مشخصه‌ای که در آن اجتماع دیده می‌شود ترسیم گردد افزون بر آن، سازمانی که ایجاد چنان امپراتوری را ممکن ساخت و پیشرفت و رشد اجتماعی آن را سبب شد معرفی می‌شود .کتاب در چهار فصل با این عناوین سامان یافته۱ ـ از امارت تا امپراتوری۲ ـ جامعه عثمانی و سازمان‌های آن۳ ـ بعد از سلیمان۴ ـ فلسفه و وجدان عثمانی.

توضیحات : شک کردن در مورد واقعیت “پیش رفت” بسیار مورد پسند ست. بعضی تمایل دارند که … مشتاقانه به “عصر طلایی” سادگی آغازین باز پس نگرند. ما به عنوان اهل علم نمی توانیم از تاریخ بپرسیم که: “آیا ما پیش رفت کرده ایم؟ آیا فزونی گرفتن اسباب های مکانیکی که نمونه ی آن هواپیما، ایستگاه های برقایی، گاز سمی و … است همانا پیش رفت است یا نه؟” … پاسخ دادن به آن … بستگی دارد به طبع پژوهنده … و حتی وضع مزاجی او. پرسیدن این که ” آیا ما پیش رفته ایم؟” غیر علمی ست، تنها به این دلیل که نیازی نیست که هیچ دو نفری به آن جواب همانند بدهند. تا زمانی که دامنه ی تاریخ … محدود شود، …. چنین تاریخی … ماقبل تاریخ در آن جایی ندارد … تاریخ، نزد عامه و هم نزد دانش وران به تاریخ فرهنگ بدل می شود. ماقبل تاریخ مدرک مکتوبی ندارد که نام های بازیگران اش را فاش کند یا جزییات زنده گی خصوصی شان را بازشناساند. از این رو، “پیش رفت” نزد مور٧خ می تواند با تکامل نزد جانورشناس برابر باشد… اگر زیست شناس، اصطلاح پیش رفت را به کار می برد، مقصود اش از آن، توفیق در تنازع بقاست. بازماندن آن که بسزاست یک اصل اساسی تکامل است. اما معنی سزاواری، توفیق در زنده گی کردن است… اگر جمع کل رو به افزایش باشد، نوع را باید موفق شمرد …وگرنه … محکوم به شکست است. مطالعات ماقبل تاریخی نه تنها دامنه ی تاریخ مکتوب را عقب تر می برد و گسترده تر می سازد بل که تاریخ طبیعی را به پیش می کشاند…. اما باستان شناسی ماقبل تاریخی سر و کار اش با چیزهاییست که انسان ساخته است و تغییرات فرهنگ بشری را دنبال می کند.

توضیحات : این کتاب مجموعه سخنرانی های مورخ شهیر انگلیسی “مونتگمری وات” در دانشگاه های فرانسه است که پس از ویرایش، در سال ۱۹۷۲میلادی، با عنوان “تاثیر اسلام بر اروپا” به چاپ رسیده است. دکتر گمری وات در گفتار نخست، انگیزه مسلمانان از حضور در اروپا و تصرف اسپانیا، همچنین مسئله واکنش اروپاییان را نسبت به این رویداد را بررسی می کند. بررسی اجمالی جایگاه تجارت و بازرگانی و تکنولوژی نزد مسلمانان صدر اسلام مضمون گفتار دوم است. در گفتارهای دیگر این موضوعاتی مانند: دستاوردهای مسلمانان در علم، فلسفه، ریاضیات و نجوم، جنگ های صلیبی و پیامدهای آن برای اروپا، جایگاه علم و فلسفه در اورپا و دیدگاه اروپاییان در مورد اسلام و مسلمانان فاتح به چشم می خورد.

توضیحات : زنان در طول تاریخ سرگذشت دردناکى داشتند، و از آن جا که از نظر جسمانى نسبت به جنس خشن ـ مردان ـ کمى ضعیف تر بودند، به همین دلیل زورگویان و ظالمان در طول تاریخ سعى داشتند شخصیت انسانى آنها را لگدمال کنند، و چه جنایاتى که در این راه نکردند، به خصوص در محیط عربستان و در عصر جاهلیّت هر چند تمام دنیا در آن زمان در جاهلیّت فرو رفته بود ـ بیش از همه جا شخصیت زن پایمال شده بود، تا آن جا که زن را همچون کالایى مبادله مى کردند; سهمى از ارث مردان براى آنها قائل نبودند; تولد دختر را ننگ مى پنداشتند، و چنانکه مى دانیم دختران را زنده به گور مى کردند، و عجب این که حتى قوانین طبیعى را در این زمینه نادیده گرفته و مى گفتند: بچه هاى دختران ما فرزندان ما نیستند

توضیحات : موضوع این کتاب، معرفی کتاب‌های نقدشده در حوزه هنر، تاریخ و تمدن اسلامی و باستان‌شناسی است. در این معرفی، گزارشی کوتاه از نقدهای صورت‌گرفته نیز ارائه شده است. از میان کتاب‌های معرفی‌شده می‌توان به: «تاریخ ایران اسلامی»، نوشته «رسول جعفریان»؛ «فن و هنر سفالگری»، نوشته «فائق توحیدی»؛ «فاطمیان در مصر»، نوشته «عبدالله ناصری»؛ «باستان‌شناسی و هنر آسیای صغیر»، نوشته «بهمن فیروزمندی» و… اشاره کرد. لازم به ذکر است در پایان کتاب،گزارشی از هم‌اندیشی استادان تاریخ، تاریخ و تمدن ملل اسلامی و باستان‌شناسی در موضوع‌های آموزش تاریخ در ایران، جایگاه رشته تاریخ در بین رشته‌های علوم انسانی و نقش آن در توسعه فرهنگی، سیاسی و اجتماعی کشور، آورده شده است

توضیحات : من از طریق ویدیوی دیوید کریستین به نام “تاریخ بزرگ” دانشجوی تاریخ او شدم و بسیار مشتاق مقاله های او در باره تاریخ جهان در این مجموعه هستم. امیدوارم این کتاب انسان های بیشتری را با این دانشمند و استاد والا آشنا نماید.

توضیحات : یکی از خصوصیات برجسته تمدن قدیم افغانستان ارتباط آن با تمام مدنیتهای دیگر است. تمدنهای بین النهرین، مصر، مدیترانه، یونان و روم و آریانا با هم رابطه داشتند اما هند و چین جدا از همه ی آنها بود، در این میان آریانا با تمامی مدنیتهای آن زمان در پیوند بود. جاده ابریشم که قاره اروپا را با آسیا وصل مینمود از افغانستان میگذشت. این جاده که به راه ابریشم هم مشهور استاز دوره های باستان تا قرن چهاردهم بزرگترین راه مواصلاتی تجارتی به شمار میرفت. افغانستان منطقه ای بود که تجار اروپایی و آسیایی اموال خود را در آنجا مبادله میکردند. این وضعیت روی اقتصاد و فرهنگ افغانستان آن زمان تاثیر داشته و آن عصر از شکوفاترین و پویاترین دورههای تاریخ کشور ما به حساب میآید.

توضیحات : تاریخ الکوفه، تالیف مورخ بزرگ عراقی حسین بن احمد حسنی ، مشهور به سید حسین براقی نجفی متوفی ۱۳۳۲ است که در آن تاریخ کوفه را احیا نموده و آن را از جنبه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی بررسی کرده است. وی نگارش کتاب را در سال ۱۳۵۷ قبه انتها رسانده است. علامه مظفر در مقدمه اش بر کتاب چنین می‌نگارد: هر یک از ما، مطالبی درباره اهمیت تاریخی کوفه… می‌دانیم و یا با مطالعه این کتاب، که در برابر ماست، به اهمیت آن از جهات دیگری پی می‌بریم، لکن تاکنون کتاب دیگری سراغ نداریم که زوایای مختلف تاریخ کوفه در آن ذکر شده باشد تا مشوق پژوهش گران و مورخان باشد. به گفته ایشان از آنجا که در کتاب اصلی نویسنده تاریخ کوفه به طور کامل بررسی نشده بود، تصحیح آن توسط سید محمد صادق آل بحرالعلوم انجام شد و مطالب مهمی به آن افزوده شد، به گونه‌ای که آن را می‌توان اثر مشترک این دو نویسنده دانست؛ اما سید به دلیل اعتقاد به فضیلت مؤلف و نیز پدید آوردن موضوعی جدید این کتاب را به مؤلف اصلی آن نسبت داد. نویسنده در ابتدای کتاب در این باره چنین می‌نگارد: هنگامی که از تالیف کتاب البقعه البهیه فیما ورد الکوفه الزکیه فراغت یافتم و در این کتاب، مطالبی درباره فضیلت مسجد کوفه و بنای آن، وارد شدن قبیله‌ها به آن جا و ویرانی آن نقل شده آوردم، علاقه مند بودم برای کسی که می‌خواهد تاریخ کوفه را به دقت بررسی کند، رساله مختصر و سودمندی بنویسم و این نکته را که کوفه و به ویژه مسجد آن، قدیمی و باستانی است بیان کنم. محصول اشتیاق وی در نوشتن این رساله، کتابی ارزشمند و مورد توجه دانشمندان و پژوهش گران بود.

توضیحات : تاریخ نگاران بر این باورند که علاوه بر این، بسیاری از ارمنی‌ها به دستور حاکمان عثمانی از ترس یاری رساندن به ارتش روسیه در شرایطی بد با قطار و یا از راه پیاده در بدترین شرایط انسانی به سمت جنوب یا جنوب غربی (عراق و روسیه) تبعید شدند که بسیاری از آنان کشته شدند. جالب آنکه بسیاری از پژوهشگران و نویسندگان که در مورد کشتار ارامنه کتاب نوشته‌اند، بر سود بردن عثمانی ها از اقلیت کرد برای سرکوب و کشتار ارامنه تاکید کرده‌اند. مالکل جی. آرلن در کتاب خود با عنوان «کشتار ارمنیان یا گذرگاه آرارات» معتقد است که نسل‌کشی ارمنیان در ترکیه در دو مرحله رخ داده است. ارامنه خشونت به کار رفته علیه آنان را در این سال‌ها صدها بار بدتر از دوران امپراتوری عثمانی توصیف می‌کنند. در این زمان به دلیل آنکه بیم آن می‌رفت که ارامنه در جنگ جهانی اول جانب روس‌ها را بگیرند و ارتش ترک را از پشت سر مورد حمله قرار دهند، تبعید و کشتار آنان آغاز شد.