توضیحات :   آن‌چه در طی این یادداشت‌ها آمده است، جستجویی است در تاریخ تصوف، با کوششی برای ارزیابی میراث صوفیه. قسمتی از این یادداشت‌ها، چند سال پیش، بی هیچ نظمی خاص و به صورت مقالاتی دنباله‌دار، در مجله‌ی یغما انتشار یافت و چون آن سلسله مقالات را بعضی دوستان پسندیدند و سودمند دیدند، دیگر بار طبع تمام یادداشت‌ها، به‌صورت کامل و مرتب، ضرورت تازه یافت و اکنون به گونه‌ی کتابی جداگانه – که چندین برابر مقالات مندرج در یغماست – به‌چاپ می‌رسد. البته ارزیابی میراث صوفیه و مطالعه‌ی تطبیقی در عرفان عام داستانی دراز است و حاجت به تحقیقات بسیار دارد. در این مختصر، نویسنده فقط خواسته است دورنمایی ترسیم کند از دنیای صوفیه و زشتی‌ها و زیبایی‌هایی که در آن است.

توضیحات :   کتاب همه چیز درباره آرامگاه کوروش بزرگ به قلم کوروش شهرکی به تحریر در آمده است. با توجه به شواهد گوناگون تاریخی و آثار باستانی امروزه می‌توان قاطعانه از تعلق آرامگاه پاسارگاد به کوروش بزرگ سخن راند. اما در گذشته اشتباهاتی درباره این آرامگاه وجود داشته است به طوری که مدتی در دوره‌های پس از اسلام، مردم محلی تصور می‌کردند این آرامگاه، آرامگاه مادر حضرت سلیمان (ع) است در حالی که هیچ منبع باستانی و قابل اطمینانی وجود ندارد که نشان دهد آرامگاه پاسارگاد مربوط به حضرت سلیمان (ع) می‌باشد و حتی شواهد خلاف آن را نشان می‌دهند. کتاب مقدس حدود پادشاهی سلیمان پیغمبر را مشخص کرده است: «و سلیمان بر تمامی ممالک از نهر (فرات) تا زمین فلسطینیان و تا سرحد مصر سلطنت می‌نمود».

توضیحات : بنا به گفته مورخین، بزرگ‌ترین اشتباهات ناپلئون یکی تسخیر اسپانیا (یار دیرین و متفق ناپلئون که در جنگ‌ها وی را یاری می‌نمود) و یکی لشکرکشی به روسیه بود که موجبات ضعف وی و کشته شدن بسیاری از ارتش وی و نیز نارضایتی فرانسویان را فراهم آورد. ناپلئون همراه با ایرانیان یک معاهده را امضاء نمود که از خاک ایران برای تسخیر هند استفاده کند، در مقابل برای برگرداندن قفقاز (دربرگیرنده گرجستان) به ایرانیان کمک کند.

او به گفته‌های خویش عمل نمود و ارتش ایران را آموزش نظامی می‌داد، و برای آنها توپ‌های متحرک و تفنگ‌های باروتی از فرانسه وارد نمود. اما پس از امضا عهد نامه صلح تلیست با الکساندر اول، امپراتور روسیه از کمک به ایران در جنگ با وی سر باز زد و فتحعلی شاه قاجار بعد از خیانت وی به بریتانیا متوسل شد. بزرگ‌ترین دشمن ناپلئون بریتانیا بود که همه جا چون سایه وی را تعقیب می‌کرد و دولت‌های مورد تجاوز فرانسه را حمایت می‌نمود. سرانجام کشورهای تحت تسلط ناپلئون که همه از سوی بریتانیا حمایت می‌شدند و همین طور دشمنان ناپلتون در خاک فرانسه متحد گشته وی را شکست دادند و بجای او لوئی هجدهم را به حکومت انتخاب کردند.

توضیحات : این کتاب مشتمل بر پانزده بخش و ۶۲ تصویر رنگی و ۵۶ تصویر مشکی ( سیاه و سفید ) است. بخشی از کتاب: برای آنکه بهتر در نظر ما روشن بشود که واژه تاج از کدام کلمه اصیل فارسی ریشه گرفته است و از چه موقع در زبان فارسی معمول و به کار برده شده، لازم است قبلا به این نکته توجه کنیم که بسیاری از واژه های فارسی از دیر زمانی و از جهت قدمت تمدن ایران در زبانهای زنده فعلی دنیا وارد شده و مورد استفاده قرار گرفته اند.

توضیحات : مطالب این کتاب در مجموع در چهار قسمت به این شرح آورده شده است: قسمت اول: نکاتی چند در جغرافیای کنونی و تاریخ طبیعی و سیاسی و فرهنگی کشور هندوستان در ادوار باستانی و قرون وسطی با نظر خاص به تأثیر و نقوذ تمدن ایران در هند و برعکس. قسمت دوم: مجموعه‌ای است از عقاید و ادیان و آداب و رسوم و معقولات و خرافات و هنرهای زیبا و سایر مظاهر فکری و معنوی مردم هند که از زمان کهن در آن سرزمین وجود داشته و دارد. قسمت سوم: سرگذشت موجزی است از دوره استعمار که زمان نشر و بسط تمدن جدید فرنگستان در آن دیار است و منجر به تاریخ نهضت افکار و ظهور احساسات وطن‌پرستی و سعی در راه استقلال و آزادی می‌شود که به تأسیس جمهوری نوین هند پایان می‌پذیرد. و قسمت چهارم: وصفی مشروح است از حکومت کنونی هند و تشکیلات مختلف اجتماعی آن.

توضیحات : کتاب صوتی «محمد: بر پایه کهن‌ترین منابع» نوشته مارتین لینگز، با نام اسلامی ابوبکر سراج‌الدین، است که در یک خانواده مسیحی پروتستان در بریتانیا زاده شد.

شعله حقیقت‌خواهی در وجود لینگز، که دانش‌آموخته و استاد ادبیات انگلیسی دانشگاه بود، زمانی شعله‌ور شد که با آثار رنه گنون (۱۹۵۱-۱۸۸۶)، با نام اسلامی شیخ عبدالواحد یحیی، محقق سنت‌گرای فرانسوی آشنا شد.

اما خلاصه پیام گنون برای لینگز چه بود؟ او نوشته بود: «همه ادیان بزرگ جهان حقیقی‌اند و هر کدام از آنها توانایی نشان دادن راهی را که به “کمال اصیل و ازلی و ملاقات خدا” بینجامد، دارد.» همچنین نوشته‌های گنون به لینگز می‌گفت: «در دوران جدید دین (مخصوصا مسیحیت) عقل انسان‌ها را به حال خود رها کرده و تنها احساسات آنها را تغذیه می‌کند و فاجعه مدرنیسم پیامد بلافصل این امر است.»

با اینکه در این ایام مذهب رسمی لینگز، مسیحیت بود، او معتقد بود: «کشف گنون مثل برق مرا گرفت؛ می‌دانستم که رو در روی حقیقت نشسته‌ام … و اینکه باید کاری انجام می‌دادم». و او کار بزرگش را به ثمر نشاند.

کتاب صوتی «محمد: بر پایه کهن‌ترین منابع» که هم هنری و ذوقی و هم زیبا و مستند و مستدل است، پس از انتشار بسیار با اقبال مواجه و به چندین زبان ترجمه شد که منتقدان در وصف و نقد آن نوشته‌اند: عالی، مهیج، جذاب، مبهوت‌کننده، باشکوه، روشنگر، باعظمت و … .

توضیحات : انقلاب سفید یا انقلاب شاه و مردم نام یک سلسله تغییرات اقتصادی و اجتماعی شامل اصول نوزده‌گانه است که در دورهٔ سلطنت محمدرضا شاه پهلوی و با یاری نخست وزیران وقت علی امینی، اسدالله علم، حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا در ایران به تحقق پیوست. انقلاب سفید در مرحلهٔ نخست، پیشنهادی شامل شش اصل بود که محمدرضا پهلوی در کنگرهٔ ملی کشاورزان در تهران و در تاریخ ۲۱ دی ماه ۱۳۴۱ خورشیدی خبر اصلاحات و همه‌پرسی را برای پذیرش یا ردّ آن به کشاورزان و عموم مردم ارائه داد. پس از آن و در تاریخ ۶ بهمن ۱۳۴۱ عموم مردم نیز در یک همه‌پرسی سراسری، به اصلاحات رای مثبت دادند. شاه این اصلاحات را انقلاب سفید نامید زیرا انقلابی مسالمت‌آمیز و بدون خونریزی بود‌.

توضیحات : فکر انحصار تجارت توتون و تنباکو را نخستین بار محمدحسن خان اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات ناصرالدین شاه مطرح کرد. وی در جمادی الاخره ۱۳۰۳ پیشنهادی در نه فصل با عنوان «قانون اداره انحصاریه تنباکو و توتون و متفرعات آن» به ناصرالدین شاه عرضه نمود ولی شاه به آن توجه نکرد. سال بعد اعتمادالسلطنه قانون نامه دیگری در سی فصل به منظور مالیات گرفتن از عایدات دخانیات برای ازدیاد عواید کشور تنظیم کرد که به رغم تصویب ناصرالدین شاه به سبب مخالفت علما و بی میلی امین السلطان صدراعظم که به دستور شاه عهده دار اجرای آن بود تحقق نیافت…

توضیحات : در این اسناد، با بسیاری از نکته ها و رازهای مهمّ سیاسی مربوط به مسائل گوناگون از جمله نخستین شورش تبریز در زمان قاجاریه و مناسبات ایران با همسایگانش در آن زمان و چگونگی سازمان های کشوری و لشکری و راه جویی های روس و انگلیس در عرصه سیاست و اقتصاد ایران و نکته های تازه از آغاز نهضت مشروطه آشنا می شویم. به بینش و کوشش وطن خواهانه و تلاش های صمیمانه، ولی کم اثر برخی از زمامداران و شخصیت های آن زمان و نیز به آزمندی و کوته نظری و ناآگاهی و خطاکاری برخی دیگر از رجال و کشورمداران آن عصر راه می جوییم. راه و روش زندگی و اثر و خط و شیوه نگارش گروهی از ناموران آن روزگار را محسوسا در می یابیم. به راز انحطاط و بی سازمانی دوره مظفّرالدین شاه پی می بریم. از تاریخ اجتماعی و آداب و رسوم ملّی و مذهبی و تشریفات رسمی و اداری ایران سده پیشین دانستنی های سودمندی به دست می آوریم. به جز این ها برای درک پیشرفت ها و تحوّل های چشمگیر ایران نو که از نیم قرن پیش آغاز شده و برای آگاهی بیش تر از دگرگونی هایی که در افکار، آداب، عادات و رسوم اجتماعی مردم پدید آمده، وسیله سنجشی به دست نسل جوان می دهیم…

توضیحات : مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان فرزند ارشد ناصرالدین شاه و عفت الدوله به سال ۱۲۶۶ قمری متولد شد. چون مادرش از دوده سلاطین قاجار نبود به ولیعهدی برگزیده نشد … اسپاروی اثر خود را به صورت داستان – سفرنامه و در حول محور زندگی ضل السلطان نوشته است. فهرست : نخستین روز در دارالحکومه ظل السلطان – فردا انشاالله … – خانه بی کدبانو – یک دسته شاهزاده کوچک – چوب زدن – هنرپیشگی ایرانی

توضیحات : این کتاب یکی از مهم‌ترین منابع دوره صفویه بوده و چنان‌که خود مؤلف اشاره فرموده، در ضمن گزارش ایلات این دوره به اختلافات و کشمکش‌های بین رؤسای طوایف قزلباش و مقام سلطنت اشاره شده است. مؤلف در کنار گزارش این اخبار، هدف خود را از نوشتن کتاب، بحث درباره تلاش پادشاهان برای قبضه قدرت به صورت مطلق و کوشش دربار برای تضعیف موقع حکام ایالات می‌باشد. کتاب شامل یک دیباچه و سه بخش می‌باشد و در پایان کتاب نیز به ماخذ و فهرست مطالب اشاره شده است. مطالب کتاب به صورت تحقیقی و با نثری ساده و روان نوشته شده است.

توضیحات : در گذشته‌ای نه چندان دور، پیروی از غربیان و ستایش دانش و خرد و تیزبینی و ژرف‌نگری آنان چنان در میان نویسندگان و پژوهندگان ایرانی به آئین شده بود که همگان خویش را ناچار می‌دیدند که در گفتارها و نامه‌ها و پژوهش‌های خویش چنگ به دامان آنان زنند و با بردن نام آنان، گفتار خویش را سنگی بخشند. چنان کسان یکدم با خویش نیندیشیده بودند که اگر یک پژوهنده اروپایی درباره فرهنگ ایران سخنی می‌گوید، آن سخن را یا از نامه‌ها و دفترهای پیشین ایران خوانده است، که ما خود نیز می‌توانیم و بایستی که آنها را بخوانیم، و یا آن سخن را از روی برداشت و گمان خویش می‌گوید، که ما نیز خود می‌توانیم درباره گوشه‌های فراموش شده فرهنگ و تاریخ خویش برداشت‌هایی داشته باشیم، و تفاوتی که میان این دو گمان هست آن است که اگر آن نویسنده و پژوهشگر برای تباه کردن بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران دستوری دارد. نویسنده و پژوهشگر ایرانی برای روشن کردن و زنده ساختن آن از روان و جان خویش فرمان می‌گیرد، مگر آنکه این بیم در میان هست که گاهگاه پژوهنده ایرانی را یکسونگری و تعصب فرا گیرد، که آن را نیز با نگرش و گوشزد دیگران می‌توان باز نمود و از کژی پیراست.

خوشبختانه چند سالی است که پژوهندگان و دانشمندان ایرانی از زیر بار و فشار غرب‌گرایی شانه خالی کرده‌اند و آزاد شده‌اند، و در همین زمان پژوهش‌های ایرانی رنگ تازه‌ای به خود گرفته و اگر امروز یک ایرانی درباره نیاکان خویش سخنی بگوید دیگر پیروان بیگانه های و هوی برنمی‌انگیزند، و چاره‌شان اینست که آن غریوها و فریادها را در اندرون خود ریزند!