توضیحات : این کتاب مجموعه مقالات بهاءالدین خرمشاهی است در زمینه های دین ، فلسفه ، زبان و نقد شعر در ۵۸۷ صفحه. نویسنده در مقدمه کتاب تحت عنوان زندگینامۀ خودنوشت ، شرح و چگونگی تحریر هر یک از مقالات را بصورت مبسوط آورده است .

توضیحات : باروخ بندیکت اسپینوزا در ۲۴ نوامبر ۱۶۳۲ میلادی در کشور هلند در شهر آمستردام در یک خانواده سرشناس هلندی که اصالتاً پرتغالی بودند، به دنیا آمد. دوران کودکی و نوجوانی را در رفاه و آسایش و با آداب و سنن یهودی گذراند. او در مدرسه عبرانی آمستردام، تحت تعلیم و تربیت استادان بزرگ، به تحصیل زبان عبری و دروس دینی پرداخت و تا آن حد پشرفت کرد که در همان سنین جوانی به خوبی باتمام نکات و رموز کتب معتبر دینی آشنا شد. پس از آن زبان لاتینی را فرا گرفت تا با افکار و فرهنگ های دیگر آشنا شود. همچنین طب و ریاضیات و علوم و فنون دیگر را نیز آموخت و از فلسفه مدرسی، به ویژه حکمت توماس آکویناس و از فلسفه دکارت و فرانسیس بیکن و توماس هابز آگاهی یافت. اما وی، تحت تاثیر تاملات فلسفی و آشنایی با افکار و اندیشه های ضد دینی، به تدریج از جامعه دینی یهود رویگردان شد و احیاناً از اندیشه های دینی انتقاد کرد. اولیای کنیسه های یهود سعی کردند ابتدا با تطمیع و نهایتاً با تهدید او را از عقاید خود باز دارند، اما هیچ کدام از این ها در او موثر واقع نیفتاد. به ناچار در سال ۱۶۵۶ میلادی، وی را محاکمه و به کفر محکوم کردند. بدین ترتیب اسپینوزا برای همیشه از جامعه یهود طرد گردید. اما اسپینوزا بدون اینکه از این جریان متاثر شده و ضعفی از خودش نشان بدهد، از آمستردام خارج و در قریه کوچکی که بیرون از شهر بود و دراطاقی که زیر یک شیروانی واقع بود، منزوی شد و برای امرار معاش به تراشیدن عدسی که آن را قبلاً آموخته بود، روی آورد. از این راه پول اندکی به دست می آورد و درهمان حال تنها و دور از همه، به تفکرات و تاملات علمی و فلسفی و تالیف می پرداخت.

توضیحات : چهارمین کتاب از مجموعه آشنایی با فیلسوفان به زندگی, افکار, تحولات فکری, اجتماعی و فرهنگی عصر افلاطون اختصاص یافته است .علاه بر آن, گزیده‌ای از آثار و نظرات برخی فلاسفه درباره افلاطون به همراه تقویم عصر افلاطون در کتاب به طبع رسیده است .افلاطون بر این باور است که خداوند منزه از خطاست, افزون بر آن, می‌گوید : فراموش نکن که همراهی مردم, راهی برای کامیابی است ;حال آنکه خلق و خوی استبدادی به جای همراهی, انزوا را در بردارد.

توضیحات : در این کتاب دوازده متن مهم نوشته ده متفکر برجسته که در زمینه های متنوع علوم انسانی و فلسفه فعالیت داشته اند، آمده است. موضوع تمامی نوشته های این کتاب، هرمنوتیک مدرن گسترده و حدود تاویل سخن ، متن، کنش و رویداد است. کتاب حاضر راهنمای مفیدی برای شناخت موضوع فکری هرمنوتیک مدرن و فرا رفتن آن از قلمرو شناخت شناسی و و گام نهادن به گستره هستی می باشد. در کتاب حاضر دو موضوع مورد بررسی قرار گرفته است:

– بحث هرمنوتیک با موضوع فلسفه زبان

– اهمیت بحث مارتین هایدگر در زمینه این همانی تاویل و فهم و نیز اعتبار پیش فهم های ما در تاویل های ما و تعیین جایگاه جایگاه مان در جهان و زمان.

توضیحات : این دفتر متضمن هفت مقاله یا یادداشت است. هریک از این یادداشت ها در مناسبت های خاص برای پاسخ دادن به بعضی اشکال ها و اعتراض ها و رفع سوءتفاهم ها و نشان دادن بی بنیادی نزاع های ظاهراً فلسفی نوشته شده است. در این نوشته ها گرچه دفاع از خود ظاهرتر است، اما در حقیقت از فلسفه دفاع شده است. اگر در آنها قصد دفاع از شخص خود و آراء خود را غالب می-دیدم به انتشارشان راضی نمی شدم. هرکس که به فلسفه وارد می شود در مباحث و مسائل، نظری دارد و طبیعی است که از نظر خود دفاع کند. در این دفتر من با دو گروه بحث کرده ام. گروهی که گرچه اهل قلم و بیانند فلسفه نخوانده و داعیه فلسفه دانی هم ندارند، اما شاید تعلقی به یک ایدئولوژی داشته باشند. این گروه گاهی با هرچه که در دایره ایدئولوژی آنها نگنجد، مخالفت می-کنند و مهم اینکه چون ایدئولوژی به عمل تعلق دارد، اینان هم از همه توقع عمل سیاسی بر وفق ایدئولوژی خودشان دارند. بعضی از اینان که سری به فلسفه می زنند و معمولاً چیزهایی از فلسفه معاصر می خوانند و دعاوی ایدئولوژیک را با تعبیرها و اصطلاح های فلسفی می آرایند، آشوب فکری را شدت می بخشند.

توضیحات : عبارت ‘مکتب بوداپست ‘را ‘جورج لوکاچ ‘در نامه‌ای به تاریخ ۱۵فوریه ۱۹۷۱ نشریه ‘Times Literary Supplement’به کار برده است .این مکتب مربوط به گروهی است که لوکاچ و پیرو شاگردان وی تشکیل داده‌اند .بازآفرینی اندیشه مارکسیستی, دست‌یابی به جایگاه فهم در عرصه ایدئولوژی مارکسیسم, و آشکار سازی نیروهای اجتماعی‌ای که در مجارستان به دگرگونی دموکراتیک گرایش داشته‌اند, از اهداف و دلایل اصلی شکل‌گیری مکتب بوداپست بوده است .امروزه در باقی مانده این جنبش عظیم در چپ جدید مجارستان سه جریان را می‌توان به تقریب متمایز کرد۱ :ـ جریانی که فرنس فهر, آگنش هلر, و جورج و ماریا مارکوش ـ تبعیدیان ‘خود خواسته ‘به استرالیا ـ آن را نمایندگی می‌کنند .کارهای آنان عملا تمامی پهنه علوم انسانی (فلسفه, جامعه‌شناسی, زیبایی‌شناسی, مردم‌شناسی, شناخت‌شناسی و جز آن) را در برد می‌گیرد .

توضیحات : فردریش ویلهلم نیچه (۱۸۴۴-۱۹۰۰) فیلسوف و متفکر بزرگ آلمانی، نفوذ و تأثیری نمایان بر افکار فلاسفه و صاحب نظران قرن بیستم میلادی داشته است. فروید، درون بینی و عمق خودشناسی نیچه را می ستاید. یاسپرس او را از آغازگران اصلی فلسفه معاصر می داند. هایدگر او را آخرین فیلسوف مابعدطبیعی و نقطه آخر حرکتی می داند که با افلاطون آغاز شد. آندره ژید، کامو، مالرو و توماس مان هر کدام به نحوی تحت تأثیر افکار و آراء او بودند. کتاب حاضر، به گفته مترجم انگلیسی آن، نه فقط حاوی بسیاری از نکات عمده عقاید و آثار نیچه است، بلکه بیانیه صریحی درباره عمیق ترین علایقی است که به تمام آثار او جان می بخشد.

توضیحات : این کتاب سعی کرده تا برخی از مواردی که در فیزیک جدید مورد بحث است را به زبان ساده و برای کسانی که دیپلم دبیرستان را به پایان رسانیده اند، توضیح داده، گاهی تنها با طرح برخی از مسائل، ذهن خواننده را به تکاپو وادارد. در این کتاب به فلسفه هم تا حدی که ذهن خواننده را اذیت نکند، پرداخته شده است. بخش فلسفی آن به پرسشهای بنیادی فلسفه پرداخته است. فرق فیزیک و متافیزیک در هر کجا که لازم دیده شده، و بالاخص از زاویه ی فیزیکی بررسی شده است. فلسفه بزعم برخی از دانشمندان جزو رشته های علمی محسوب نمیشود. ولی بیشترین تحریک برای فیزیکدانها از جانب فلسفه صورت میگیرد. بدان جهت کتابهای فیزیک و فلسفه و یا فلسفه برای فیزیکدانها و فیزیک برای فیلسوفان حسابی بازار کتاب را پر کرده است. اما فلسفه هم بی در و پیکر نیست. آنهم برای خود قوانینی دارد و از اصول خاصی پیروی میکند. بدان جهت هر کس هرچی گفت فلسفه محسوب نمیشود. برخی از اجزائی که یک فیلسوف بایستی بداند و دقیقا مرزها را برای خود روشن کند، مانند: علت و معلول، وجوب و حدوث، خاص و عام، جزء و کل، قیاس و استقراء و … هنوز هم بسیار مهم هستند.

توضیحات : این کتاب به منظور تبیین و تشریح، نیز سابقه‌ی حضور و به کارگیری تفکر سیستماتیک در جهان، به نگارش درآمده است. بر این اساس نگارنده ابتدا تعریفی از این نوع تفکر به دست می‌دهد. در این تعریف، تفکر سیستماتیک، تفکری هوشمندانه است که از روی قاعده و نظم صورت می‌پذیرد. فرضیه‌ی اساسی این نوع تفکر، ارتباط هر موضوع (چیز) با موضوعات اطراف خود هست یعنی الگوپذیری و اثرگذاری. این نوع تفکر بر خلاف روش‌های مرسوم تفکر که عمدتا تخلیلی هستند، هم تحلیلی و هم ترکیبی است و اساس آن بر فهرست کردن عناصر متفاوت تا حد امکان و پس از آن جست و جوی شباهت‌ها میان این عناصر است. در ادامه تفاوت تفکر سیستمی و تفکر تحلیلی، خاطرنشان گردیده و مزایای تفکر سیستمی برشمارده شده که از آن جمله است: درک پیچیدگی‌های زندگی، فراگیری آسان‌تر چیزهای جدید و یکسان‌سازی قوانین اساسی سیستم‌ها، تشخیص، تجزیه و تحلیل، حل مسائل و تصمیم‌گیری در هر سیستم، مشاهده‌ی کل هم‌زمان با مشاهده‌ی اجزا، درک نتایج کوتاه و بلندمدت. عناوین کتاب بدین‌قرار است: ضرورت به‌ کارگیری تفکر سیستمی، رویکرد علوم نسبت به تفکر سیستمی، چگونگی شکل‌گیری تفکر سیستمی، سیستم، تفکر سیستمی و کارآمدی، و ارزیابی تفکر سیستمی از منظری دیگر.

توضیحات : تاثیر مارکس تنها با تاثیر شخصیت های دینی قابل مقایسه است. میراث مارکس عمیقا بر زندگی صدها میلیون نفر اثر گذاشته است و تاثیر او محدود به کشورهایی که در مقاطعی کمونیستی بوده اند نمانده است. در کشورهای دیگر نیز اندیشه های محافظه کارانه برای جلوگیری از جنبش های انقلابی مارکسیستی، تغییراتی را باعث شده است. اصلاحات اجتماعی، …و حتی کمک به ناسیونالیسم افسار گسیخته هیتلر و موسولینی از آن جمله اند! نقش مارکس در زمینه ی اندیشه ی سیاسی نیز به اندازه عمل سیاسی روشن است. تکوین جامعه شناسی جدید، تغییرات شگرف در مطالعه تاریخ، فلسفه، ادبیات و هنر.

توضیحات : کتاب اسطوره در جهان معاصر بطور کلی به معرفی معنایی که اسطوره در جهان امروز یافته می پردازد و سعی دارد برخی از آنها را بصورت مختصر توضیح دهد. کتاب به دو بخش اصلی: در غرب، و در ایران، تقسیم میشود که در بخش نخست بیشتر نظرات “رولان بارت” را مطرح میکند و ایدئولوژی بورزوازی را که در نقاب اسطوره پنهان شده برملا می سازد. در بخش دوم که به اسطوره های امروزی در ایران می پردازد همچنان همان مبانی را برای توضیح اسطوره های جدید در ایران بکار میبرد. جلال ستاری در مقدمه معانی متعددی که از اسطوره مستفاد میشود را ذکر میکند: ۱٫ آنچه از اسطوره معنایی رمزی در میابد. که در این معنی اسطوره معنایی مثبت دارد و کاربرد آن نظم بخشیدن و معنا دادن به اموری است که بعلت ناشناس بودن علل واقعی آنها معلوم بشر نیست. ۲٫ اسطوره، به معنای قصه و داستانهای موهوم که در این معنی بارمنفی دارد و جز خیال پردازی پوچ و گمراه کردن ذهن هدفی ندارد.

توضیحات : فهم و ارزیابی بینشها، مواضع و روشهای گوناگون سیاسی و اجتماعی موجود بدون شناخت و فهم مبانی معرفت شناختی و فلسفی آنها در یک نگرش سیستمی، و سنجش انتقادی و مقایسه ای آنها، ممکن نیست. کمااینکه تولید نظریه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کارآمد و راهگشا نیز نیازمند روش درست شناسایی و فلسفه ای واقع بینانه می باشد. در راستای پاسخگویی به این ضرورت، مجموعه پژوهشی \”فلسفه تطبیقی\” را، که شامل چهار دفتر در زمینه های معرفت شناسی، هستی شناسی، جامعه شناسی و انسان شناسی است، در دست نگارش دارم که هم اکنون نخستین دفتر آن بنام \”معرفت شناسی و فلسفه علم\” به نشر اینترنتی می رسد. معرفت شناسی مقدمه ضروری کلیه مباحث علمی و فلسفی است؛ تا هنگامیکه کارکرد ذهن در شناخت محیط پیرامون خود را درست نشناسیم نه می توانیم فلسفه ای واقع بینانه داشته باشیم و نه به سنجش و ارزیابی واقع بینانه نظریه ها توانا گردیم. کتاب \”معرفت شناسی و فلسفه علم\” می کوشد راه پژوهش نظری را در حوزه های گوناگون معارف بشری هموار کند؛ معرفت شناسی از روشها و منابع و مراحل شناخت هستی و روند دریافت حقیقت سخن می گوید و راه تحقیق و تفکر صحیح علمی و فلسفی را می گشاید؛ فلسفه علم نیز ساماندهی شناختها و تکمله ای ضروری بر معرفت شناسی است که از فلسفه وجودی، ماهیت، کلیات، تاریخچه و روش شناسی ویژه علوم و معارف بشری بحث می کند. پیش از نقد و ارزیابی جهان بینی های گوناگون و بینشهای سیاسی و اجتماعی باید دید آگاهیهای انسان در باره جهان پیرامون چگونه بدست آمده و تحول نموده است. معرفت شناسی به سنجش انتقادی دیدگاههای موجود فلسفی و اجتماعی کمک می کند و به فرد منتقد نشان می دهد که هر کدام از این دیدگاهها چگونه و در چه مرحله ای از پروسه شناخت شکل گرفته اند؛ فلسفه علم نیز رابطه متقابل این دیدگاهها با علوم و معارف بشری و روشهای آنها را کشف می کند. در این کتاب همچنین فلسفه معارف بشری، اصول فلسفی شناخت، دیالکتیک و مبانی معرفت شناختی قرآن و نهج البلاغه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.