آئین های کهنه

توضیحات :  دو هزار و پانصد سال سلطنت، دو هزار و پانصد سال افتخار، دو هزار و پانصد سال عظمت و جلال. آری تاریخ کهن سرزمین ما در این چند کلمه خلاصه می شود؛ در کلمات افتخار، عظمت و جلال. سرزمینی کهن با تاریخی پرشکوه که همواره در صلح و صفا به سر برده و پیشاهنگ غالب امور بوده است. آنگاه که نیشتر به بطن زمین زده شد و اسرار نهفته در دل خاک برون آمد، آنگاه که آثار باستانی سرزمین ما کشف شدند، نگینی بر تارک تاریخ نشست و آنهمه اسرار و زیبایی و عظمت که زمین در دل خود پنهان کرده بود، به یکباره آشکار شد و همگان را اعم از دوست و دشمن غرق در ستایش و حیرت نمود. برخود می بالیم که سرزمین ما صاحب کهن ترین دین بشری بوده و آنزمان که دیگر اقلیم ها در بربریت و توحش به سر می بردند، یکتاپرستی آیین اجداد ما بوده است و این خود نشانه تمدن و پرهیز از هرگونه پلیدی بود. گفتار نیک، پندار نیک و کردار نیک زمانی شعار پیشینیان ما بوده که دیگران بت های سنگین و رزین را می پرستیدند، گاو و حیوانات دیگر را پرستش می کردند و ما که دو هزار و پانصد سال پیشتر از این دارای چنان تمدن و آئینی بوده ایم، ما که آئینی برتر، صنعتی بالاتر و هنری پیشرفته تر از سایرین داشته ایم، دو هزار و پانصد سال غرق در افتخار بوده ایم.

توضیحات : گفتگوهای اخلاقی و به طور کلی علم اخلاق یا دانش، بررسی چگونگی همبستگی های میان فرد با افراد دیگر و با همه جامعه از دیدگاه نیک و بد، در میان مبحث های گوناگون فلسفه جای ویژه ای دارد. اخلاق از آنجا که عموما نگهدارنده آداب و رسوم و احساسات و قواعدی است که در زمینه همبستگی های میان افراد بر پایه سودهای مادی و موقعیت اجتماعی شان پدید آمده، یکی از اهرم های بسیار موثر جامعه می باشد. این جنبه استاتیک و ایستادن و دگرگونی نپذیرنده اخلاق، به ویژه در دورانی که یک چرخش (تحول) بنیادی اجتماع در کار است، چون ابزاری محافظه کارانه، مورد بهره برداری بداندیشان و دشمنان خلق قرار می گیرد.

البته اخلاق به مثابه شکلی از شعور و آگاهی اجتماعی مانند هر پدیده اجتماعی دیگر، دارای جنبه متضاد و مخالفی نیز هست: جنبه دینامیک یا جنبان و دگرنده (متغیر). ولی دگرشهای این جنبه متغیر که بنا به قوانین دیالکتیک انجام می گیرد، در شرایط عادی عموما دگرشهایی هست چندی (کمی)، کم کمَک و نامحسوس. تنها در مورد چرخش های تند اجتماعی است که دگرشهای اصول اخلاقی به صورت چونی (کیفی) و جهشی انجام یافته و اغلب آداب و و قوانین نوینی که زمینه اش مدتها پیش کم کم در جامعه فراهم آمده، جای رسم ها و آئین های کهنه را می گیرد…

این کتاب در نقد و پاسخ به کتاب “در قلمرو سعدی” علی دشتی نوشته شده است.