دستور زبان فارسی

توضیحات : این کتاب، دومین چاپ کتاب «عربی در فارسی» استاد خسرو فرشیدورد است که به دلیل کمیاب شدن، تجدید چاپ شده و اصلاحاتی نیز در آن صورت گرفته. مثلا مقاله «کلمات تنوین دار» ایشان به آخر این کتاب افزوده شده است. استاد فرشیدورد این کتاب را بیشتر به منظور تقویت سواد دانش آموزان و دانشجویان نوشته است زیرا به نظر، بیشتر مشکلات یادگیری لغوی و املایی دانش آموزان مربوط به کلمات عربی تبار است نه واژگان فارسی. در جهان زبانی که خالی از کلمات زبان دیگر باشد وجود ندارد. این تأثیرگذاری نه تنها شامل لغتها می شود بلکه دستور زبان را نیز دربر می گیرد. زبان عربی نیز به دلایل مختلف، بیش از هر زبان دیگر در زبان فارسی اثر گذاشته. از این رو با شناخت قواعد صرف عربی می توان کلمات مستعمل در فارسی را توجیه دستوری کرد. چون از زبان عربی بیشتر مفردات یعنی قواعد صرفی وارد زبان ما شده، قسمت عمده این کتاب نیز به این جنبه پرداخته است. این کتاب، به دو بخش تعلیمی و تحقیقی قابل تقسیم است که بخش تحقیقی شامل وزنهای مشترک، نقش دستوری کلمات عربی در فارسی، جمله های عربی در فارسی، قواعد عربی در فارسی و تغییرات واژه های عربی در فارسی است. مزیت این تحقیق نسبت به دیگر تحقیقات این است که قواعد عربی به تناسب نیاز زبان فارسی به عربی انتخاب شده و برخی وزنهای تازه عربی است. این تحقیق اولین بار در سال ۱۳۴۷ ش به طبع رسید و بار دیگر در سال ۱۳۵۸ تجدید چاپ شد.

توضیحات :  در مجموعه واژگان زبان به فراخور زمان، واژه هایی متولد می شوند، رشد می کنند، می میرند، در طول عمر خود متحول می شوند، از زبانهای دیگر وارد می شوند و ملیت زبان را می پذیرند، صورت جدید می گیرند، معنای تازه می یابند، از گوشۀ انزوا میرهند و رونق میگیرند، یا از رونق می افتند و از اعتبار ساقط میشوند و… به راستی سرنوشت واژه ها در جوامع واژگانی، شباهت بسیار به سرنوشت انسانها در جوامع بشری دارد. آن دسته از واژه هایی که از زبانهای دیگر وارد می شوند و ملیت زبان را می پذیرند، واژه های قرضی (یا دخیل) نامیده میشوند و واژه قرضی به هر واژه ساده، مرکب یا مشتقی اطلاق می شود، که عیناً و بدون تغییر صرفی – معنایی از زبان بیگانه وارد شود و احتمالاً فقط با نظام خطی و آوایی زبان خودی تطبیق یابد.

قرضگیری زبانی – بویژه در سطح واژگان امری عادی و اجتناب ناپذیر است و اثرات آن در تمام زبانها مشاهده می شود. و آنچه زبانها را از این نظر متمایز می سازد، میزان شدت و ضعف تأثیر زبانهای بیگانه بر آنها و نیز میزان استقبال و قبول سخنگویان زبان از پدیدۀ قرضگیری است. بدیهی است که سرعت ورود مفاهیم جدید در هر زبان باید با سرعت واژه سازی و برابریایی هماهنگ باشد و این هماهنگی یکی از وظایف اصلی فرهنگستان زبان است.

در فرهنگ واژه های اروپایی در فارسی سعی شده است تا تصویری از واژه های قرضی اروپایی (انگلیسی، فرانسه، آلمانی ایتالیایی، اسپانیایی، روسی) که در فارسی گفتاری و نوشتاری و در فارسی علمی و غیر علمی کاربرد دارد، ارائه شود. تشخیص علل قرضگیری این واژه ها و لزوم یا عدم لزوم کاربرد آنها نیز به مراجعه کننده اندیشمند و آگاه فرهنگ واگذار می گردد. مدخلهای این فرهنگ با شمار تقریبی ۳۰۰۰، از میان ۲۰۰/۰۰۰ فیش اصطلاحشناختی مربوط به فرهنگ بزرگ الفبایی – قیاسی زبان فارسی که در دست تألیف است، استخراج شده است…

توضیحات :  انسان موجودي اجتماعی است و در این عرصه براي برقراري ارتباط با همنوعان خود نیازمند ابزارهاي متفاوتی است. زبان، ابزار عمده ي بشر براي برقراري ارتباط با یکدیگر می باشد. این ابزار ارتباطی با وجود تفاوت ها، گستردگی و تنوع خود می تواند انسان ها را از هر گوشه ي جهان با همدیگر مرتبط سازد. زبان در شکل اصلی خویش به صورت محاوره اي می باشد، اگرچه می تواند به انواع دیگر رسانه ها از قبیل نوشته منتقل گردد. در صورت نبود ابزار محاوره؛ براي مثال، در برخورد با افراد ناشنوا، ابزار بصري از قبیل زبان اشاره می تواند مورد استفاده قرار گیرد. زبان همچنین به وسیله ي قواعد پیچیده اي مشخص می شود که از طریق آنها کلمات در ساختارهاي پیچیده تري به نام عبارات ترکیب میشوند و این ساختارها به نوبه ي خود نقش عمدهاي در ساختار جملات ایفا میکنند. دستور بررسی نشانه هاي زبان و قواعد ترکیب آنها به منظور ساختن کلمات، عبارات و جمله ها است که به دو بخش صرف و نحو تقسیم میشود.

در این مجموعه نهایت کوشش بر این بوده است که مطالب به صورت مختصر و با زبانی بسیار ساده و روان بیان شود تا یادگیري آن براي پویندگان این دانش سهل و آسان باشد. هدف و انگیزه ي نگارنده از تدوین و گردآوري این کتاب، آشنایی دوستداران زبان فارسی، دانش آموزان، دانشجویان، معلّمان و اساتید با زبان فارسی و حل برخی از مشکلات آن ها در فرآیند یادگیري و یاددهی است.

توضیحات :  همه مردم زبان مادری خود را نخست در خانه از راه تقلید می آموزند و پس از آن چگونگی ترکیب و نگارش آن را در مدرسه یاد می گیرند و همه مدرسه ها در برابر زبان ملت خود دشوارترین وظیفه ای که دارند درست آموختن آن است. اما سالیانی است که مدرسه های ما این وظیفه را عاقلانه و استوار انجام نداده اند و از هر سو فریاد بلند است که تحصیل کرده ها سواد فارسی ندارند و این یک معمای اجتماعی روزگار ماست و راستی اگر زبان مادری درست آموخته نشود نتیجه اش این است که پایه های ملیت استوار نماند. پایه گذاران موسسه عالی علوم ارتباطات اجتماعی از آغاز بر آن بوده اند که با این سستی و کمبود مبارزه کنند و در این راه وظیفه خود را از دیگر موسسات آموزش عالی دشوارتر یافته اند.

نخستین کوشش این موسسه بررسی و تدریس ادبیات امروز بود و کوشیده اند که شعر و داستان و نمایشنامه و پدیده های ادبی دیگر این روزگار را بشناسانند. گام دوم پذیرفتن شیوه تازه ای در آموزش دستور زبان و آیین درست نویسی بود. سومین گام توجه به سیر اندیشه در شاهکارهای زبان فارسی گذشته است. مولفان کتاب در مورد هدفشان از تالیف این کتاب می گویند: ما از خود پرسیدیم: چه کنیم که دانشجویان ما آنچه را ما دریافته ایم با رغبت بپذیرند؟ و دیدیم که باید شاهکارهای زبان و ادب کهن را ارزیابی کنیم و نیک و بد آنها را بی پرده بگوییم. برای شناساندن این سرمایه های گرانبها باید اندیشه گویندگان و نویسندگان آنها را بازشناسانیم و از بازی با عدد و تاریخ بگذریم. این دفتر پدیده ای است از این رهگذر و بی گمان از خطایی چند تهی نیست پس باید به دست دوستداران و صاحبنظران برسد تا با راهنمایی آنان کمال پذیرد.

توضیحات : این کتاب نسخۀ کامل دستور زبان فارسی مرحوم دکتر خانلری هست که اوّلین دستور جدید و علمی و بر مبنای زبانشناسی ساختگرا تألیف شده. بعداً دکتر باطنی دستوری بر اساس نظریّۀ زبانشناختی نقش‌گرای هلیدی تدوین کرد و بعد هم دکتر مشکوه‌الدّینی دستوری بر اساس زبانشناسی زایشی-گشتاری نوشت.

توضیحات : در این گذرگاه تاریخ که بیگانگان با دستاوردهای مادی، به دوش قاره پیماها یوار و در پی تسخیر ماه و مریخند، و میخواهند همه مناشی معنویات را از این کره کدر بردارند، به ویژه دشمنان فرهنگ سوز قرن ما که هرجا دست میبازند تا فرهنگ و کلتور ماده آلود شان را از پشت پرده های حیله و مکر و یا علنا با نیروی آتش و دود به ملل اصیل و ستضعف بقبولانند، گرفتن از بازوی سخن و احیای دستور سخن دری امریست بسی ارزنده و سزاوار ستایش، زیرا موضوع روشن است که در دنیای کلچرو فرهنگ، زبان از ممیزات شاخص یک ملت به حساب رفته، حیثیت سورالبلدی را دارد که هسته و هستی معنوی یک قوم در پناه آن جاگزین میباشد.