نوابغ حقوق اسلام

توضیحات : از انقراض ساسانیان تا آغاز مشروطه، مهمترین و طولانی ترین و غنی ترین دوره از دوره های تاریخ حقوق ما است. در این سیزده قرن یک حقوق ورزیده و وسیع بر روابط قضائی ما و ملل مشابه، حکومت نمود. حقوق اسلامی که عظمت آن بیشتر از حد تصوری است که اغلب از آن دارند. هر چند که مقارن ظهور خود استقلال سیاسی کشورهای مختلف را از بین برد ولی از آمیزش آن با فکر مردم سرزمین ما گنجینه های حقوقی و فرهنگی بزرگی پدید آمد. نوابغ حقوق اسلام غالبا از میان فرزندان این آب و خاک برخاستند. بهمین جهت فکر ایرانی در ذخایر حقوق اسلامی اصالتا سهیم است و از چنین ذخایر عظیمی گذشتن خطاست.

تاثیر حقوق این دوره در دوره سوم از تاریخ حقوق ما روشن تر از آن است که نیاز به بیان داشته باشد. و این یکی از اسباب تقدیم و تقدم مطالعه این قسمت از تاریخ حقوق ما بر دوره قبل آن است که از تظر اسناد و مدارک در نهایت فقر و ناتوانی قرار گرفته و امید انتفاع از آن چندان قوی نیست. در طی سیزده قرن مزبور مملکت ما دو وضع متفاوت داشت. مدتی به عنوان جز قلمرو امپراطوری عظیم اسلامی شناخته می شد و سپس استقلال خود را دریافت. در این صورت جای این سوال باقی است که:

در صورت اول آیا می توان از تاریخ حقوق ایران بحث نمود؟