توضیحات : هرچند در باره تاریخ ایران کتاب های متعددی به رشته تحریر در آمده و اکثر قریب به اتفاق آنها آثاری ارزشمند در تاریخ نگاری هستند، لیکن به سبب فقر کتابخوانی در ایران که متاسفانه از این لحاظ مردم کشور ما در زمره «کتاب نخوان ترین کشور های جهان » قرار گرفته اند. به خصوص در نقد تاریخی که همانا عبرت گرفتن از گذشته و یافتن ریشه پیروزی ها و شکست ها است این فقر فرهنگی موجب تسلسل وقایع تاریخی و تداوم ناکامی ها ست . موضوع این کتاب مرور حوادث دویست و پنجاه سال گذشته ایران است که تاریخ ایران از زمان سقوط دولت صفویه تا سال ۱۳۳۶ (سال نشر این کتاب ) را در بر گرفته است و به عنوان کتاب درسی سال ششم دبیرستانها در رشته ادبی در دبیرستانهای ایران تدریس می گردیده است.
توضیحات : یکی از اسناد بسیار مهم و ارزشمند درباره کوروش بزرگ، «رویدادنامه نبونئید» می‌باشد. این رویدادنامه که توسط رویدادنگاران بابلی تهیه شده، با توجه به آنکه هم عصر با کوروش بزرگ نگارش یافته است، مورد استناد پژوهشگران قرار می‌گیرد. از آنجا که این سند بر اساس سال‌های پادشاهی «نبونئید» (پادشاه بابل) تنظیم شده، به «رویدادنامه نبونئید» مشهور شده است. چندی است که در گفته‌ها و نوشته‌های کوروش‌ستیزان می‌بینیم که به یکی از بخش‌های این رویدادنامه استناد میشود و اینچنین نتیجه می‌گیرند که کوروش بزرگ در اوپیس به قتل عام مردم پرداخت!! در صورتی که با پژوهش‌های عمیق‌تر مشخص میشود که چیزی راجع به قتل عام مردم در این رویدادنامه وجود ندارد و در واقع شکست سربازان دشمن توسط کوروش بزرگ در آن آمده است. ترجمه‌های قابل تامل دیگری هم وجود دارند که این بخش را مرتبط با شورش همزمان با نبرد اوپیس در بابل و سرکوب آن توسط نبونئید می‌دانند. در این نوشتار به پرسش ها پیرامون این رویداد پاسخ خواهیم داد و صحت آن را با اسناد تاریخی مورد بررسی قرار میدهیم.
توضیحات : مطالعه و تحقیق درباره احوال و ویژگی‌های کارها و فعالیت‌های سنتی یک ملت در گذشته و حال در حقیقت شناسایی حرکت و توانایی زندگی و نموداری از تمدن پرارزش قدیم و اصالت آن قوم و ملت است. این امر مبین آن است که قدرت خلاقه و قوه ابتکار افراد آن مرز و بوم چگونه بوده و می‌باشد، اطلاع از تاریخچه و کیفیت این هنرهای ظریف مانند حجاری و نساجی و نظایر آنها نمایانگر مقتضیات مادی و معنوی است و از روابط اخلاقی و مذهبی و سنتی و علایق و هنرها و آداب و عادات منشأ می‌گیرد. این کتاب به همین منظور و برای شناخت تاریخ و تمدن ایران پیش از اسلام به نگارش درآمده است.
توضیحات : این کتاب, تحقیقی است درباره مبارزات ضد استعماری “امیرکبیر” که در هفت بخش سامان یافته است. در ابتدای کتاب تصویری از اوضاع و احوال کشور قبل از زمامداری امیرکبیر ترسیم می‌گردد; سپس اقدامات و اصلاحات و مبارزات او بر ضد استعمار و عمال استعمار بازگو میشود و پس از آن, وضع کشور پس از سقوط امیرکبیر و تجدید استعمار بررسی و ارزیابی می‌گردد. در بخش اول به “عوامل خاص تربیت امیرکبیر” اشاره شده است. بخش دوم به اوضاع “پیش از امیر” مربوط میشود که شامل دو فصل “آثار شوم پیمان ترکمان چای” و “در راه احراز کرسی صدارت” است. بخش سوم تحلیلی از “سیاست داخلی امیرکبیر” که این موضوعات را “تمرکز قدرت یا مبارزه با ملوک الطوایفی”, “تنظیم بودجه یا مبارزه با استعمار اقتصادی”, “تشویق صنعت و تکثیر ثروت”, “تقویت بنیه دفاعی”, “نهضت فکری و علمی”, “امیرکبیر و مذهب”. بخش چهارم با عنوان “سیاست خارجی امیرکبیر” از این مباحث تشکیل شده “امیر و نفوذ استعمارگران”, “جلوگیری از مداخله خارجی در امور داخلی”, “جاسوسی به نفع اجانب”, “استفاده از مذهب”, “امام زمان”, “اسناد جاسوسی”, “امیرکبیر و اقلیت‌های مذهبی”, “امتیار بیگانه, یا دزدی رسمی”, “امتیاز حکومت بر خلیج‌فارس”, “افغانستان”, “کارشکنی بریتانیا و نقشه‌های دیگر امیر”. پایان کار و سرنوشت امیرکبیر موضوع بخش پنجم کتاب است. در بخش ششم نیز قضاوت‌های دیگران و سخنان و نوشته‌های صاحب نظران درباره امیرکبیر آمده است. آخرین بخش کتاب نیز به اوضاع ایران پس از امیرکبیر اختصاص یافته “عقب‌گرد در سیاست خارجی”, “امتیاز رویتر یا استعمار بی پرچم” و “دوران امتیازات”. کتاب با فهرست مطالب و اعلام به پایان می‌رسد.
توضیحات : از جغرافیای تاریخی تعاریف مختلفی ارائه شده است. برخی آن را شعبه‌ای از جغرافیای انسانی و بعضی شاخه‌ای از جغرافیای طبیعی دانسته‌اند. برخی عقیده دارند که جغرافیای تاریخی رشته جداگانه‌ای است از جغرافیا که هم از اوضاع طبیعی و هم از اوضاع طبیعی و هم از اوضاع اقتصادی و هم از جغرافیای انسانی و سیاسی در طول دوره‌ای بحث میکند که نظر نویسنده نیز همین است. این کتاب از یک مقدمه و دو بخش تشکیل شده است. در مقدمه تعریف جغرافیای تاریخی، فایده جغرافیای تاریخی و نظریه مؤلف درباره پیدایش شهرها آمده است. در بخش اول کتاب درباره جغرافیای تاریخی شهرهای مختلف ایران سخن گفته شده است. بخش دوم در دو قسمت به تقسیمات جغرافیایی ایران در دوره قبل و بعد از اسلام اختصاص یافته است.
توضیحات : تهران در گذشته یکی از روستاهای ری بوده‌است، ری مادر تهران است. پیشینهٔ سکونت در ری به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد. در دی ماه ۱۳۹۳ اسکلت یک انسان در منطقه مولوی تهران متعلق به حدود ۷۰۰۰ سال پیش کشف گردید. اسکلت هفت هزارساله یک زن که در حفاری فاضلاب در محله مولوی تهران کشف و به وسیله رایانه تصویر سازی شد، گمانه زنی‌ها در مورد تاریخ تهران را دچار تحول کرد. ری که در تقاطع محورهای قزوین، خراسان، مازندران، قم، گیلان و ساوه واقع شده به سبب مرکزیت مهم سیاسی، بازرگانی، اداری و مذهبی از قدیم مورد نظر بوده و مدعیان همواره این مرکز راهبردی را مورد تهاجم و حمله قرار می‌داده‌اند. روستای تهران به واسطه برخورداری از مغاک‌ها و حفره‌های زیر زمینی و مواضع طبیعی فراوان و دشواری نفوذ در آنها پناهگاه خوبی برای دولت مردان و دیگر اشخاصی بوده که احتمالاً مورد پیگرد مدعیان قرار داشته‌اند.
نام قریه طهران تا پیش از سال ۲۶۱ که تاریخ وفات ابوعبدالله محمد بن حماد طهرانی رازی محدث باشد، در کتب مورخین معروف نبوده است و بیش از یک قریه کوچک گمنام برای یک استان مهم که به نام ام البلاد و شیخ البلاد و دارالضرب و ری اسلامی می‌نامیدند ارزش تاریخی نداشته است؛ ولی تحولات و انقلابات مذهبی محیط ری آن را نگاهبانی نموده و بر آبادانی آن افزوده است. این کتاب نخستین تاریخی است که از اوضاع سیاسی و جغرافی و دینی و فرهنگی و چگونگی سرگذشت طبقات رجال نامی طهران از قرن سوم هجری و پیدایش نام آن تا عصر حاضر گفتگو میکند.
توضیحات : کیفیت زندگانی آغامحمد خان قاجار به گونه ای است که خواننده خواه ناخواه به تامل و تفکر در باب وی می گراید. حیات شخصی او کارنامه سیاسی و اجتماعی او و سرانجام نتایج عملکرد او معجونی است از کمدی، تراژدی و حماسه. خواننده از پیکره ناقص و معیوب او، از طبیعت منتقم و کین توز او، از خشم ویرانگر سپاه او و از خست و بخل او دچار نفرت می شود و در همان حال نمی تواند در قبال دهاء، مدیریت ، پشتکار، پایداری و برآیند عملکردهای او که منتج به یکپارچگی و وحدت کشور شد بی تفاوت بماند.
توضیحات : شیخ محمدحسن زیدآبادی، یا در برخی منابع: شیخ محمدحسن سیرجانی کرمانی، متخلص به قارانی و مشهور به نبی السارقین یا پیغمبر دزدان (زاده: حدود ۱۲۳۰ هجری قمری در زیدآباد سیرجان، درگذشت: حدود ۱۳۱۰ هجری قمری در زیدآباد)، شاعر، نویسنده، طنزپرداز و روحانی ایرانی و از معاریف عصر قاجار بود. وی در بهبود و اصلاح اوضاع زمان خویش، تلاش بسیار کرد و با نامه‌های مطایبه آمیز و سرشار از اشعار لطیف و در عین حال گزندهٔ خود، خطاب به حکّام و افراد مهم و مؤثر دوران خویش، آنان را به عدالت و دادگری و دوری از بیداد و ستم، فرامی خواند.
مقصود و غرض وی از انتخاب لقب نبی السارقین یا پیغمبر دزدان برای خویش و استفادهٔ همیشگی از این لقب در اشعار و نوشته‌های خود، آن بود که با بیان شوخ طبعانهٔ خویش، در ظاهر دزدان بیابانی و سر گردنه و راهزنان صحراگرد و کوه نشین، و در باطن و لفّافه، تمامی دزدان و غارتگران اموال عمومی و از جمله به خصوص حکّام و زمامداران ستمگر را، به کردار زشت و جهنمی شان متنبه ساخته و با گفتار و لحن دلپسند آن زمان، آنها را از روش بدشان بازدارد. مجموعهٔ آثار و نامه‌های او، به همراه مختصری از شرح حالش، نخستین بار در سال ۱۳۲۴ خورشیدی، در کتابی موسوم به پیغمبر دزدان، توسط محمدابراهیم باستانی پاریزی در کرمان به چاپ رسیده‌است. این کتاب، تاکنون هیجده بار تجدیدچاپ گردیده، که در نوع خود و در میان کتابهای تاریخی مربوط به عصر قاجار، یک رکورد محسوب میشود.
توضیحات : تاریخ بلعمی ترجمه فارسی تاریخ کبیریا تاریخ طبری بنام “تاریخ الامم و الملوک” یا “اخبار الرسل و الملوک” اسن که حوادث جهان را از زمان حضرت آدم تا سال ۳۰۲ هجری (ژوئیه ۹۱۵ میلادی) یعنی هشت سال پیش از درگذشت مولف در این کتاب مهم آورده شده است و چون در ضمن تاریخ انبیا و بسیاری اسرائیلیات ناگزیر نقل شده و در روایات تاریخ قدیم مطالب دور از حقیقت نیز دیده می شود، از این رو طبری که دانشمندی روشن بین و متفکر و محققی وارسته بود، در آغاز کتاب، در مقام اعتذار می نویسد: “خواننده این کتاب بداند که اسناد ما بدانچه در این کتاب آورده ایم، به روایات و اسنادی است که از دیگران به توالی به ما رسیده و من نیز خود از آنان روایت می کنم یا سند روایت را به ایشان می رسانم. نه آنکه در آوردن مطالب تاریخی اسنتباط عقلی شده باشد. اگر شنوندگان اخبار این کتاب به برخی از داستانها و قصه ها برخوردند که عقل وجود آنها را انکار کند، نباید بر من خرده گیرند زیرا ما آنها را شنیده ایم، در کتاب خود آورده ایم.”
تکمله ها و یاصله هایی نیز بر تاریخ طبری نوشته شده است از قبیل ذیل فرغانی و ابوالحسن همدانی وصله عریب. ناگفته نماند که خاورشناس نامور آلمانی نولدکه، قسمت ساسانیان طبری را به زبان آلمانی فصیح ترجمه کرده و با مقدمه و حواشی سودمند و محققانه منتشر ساخته است که از بهترین نوع تحقیق به شمار می رود. این ترجمه به سال ۱۸۷۹ میلادی در لیدن چاپ و منتشر شد…
توضیحات : ارتشبد عباس قره‌باغی، آخرین رئیس ستاد ارتش شاه که در مهر ماه ۱۳۷۹در پاریس درگذشت, چند هفته قبل از مرگش, اسرار ناگفته مربوط به دوران اختفای چهارده ماهه خود در تهران پس از پیروزی انقلاب و چگونگی خروج خود از ایران را افشا کرد و آن را برای چاپ به یکی از روزنامه‌های فارسی زبان چاپ لندن ارسال نمود که اینک به صورت کتابی مستقل به چاپ دوم رسیده است .قره‌باغی در روز ۲۳بهمن ۱۳۵۷در حال عزیمت به محل کارش در لویزان, در خیابان گرفتار ترافیک و ازدحام جمعیت میشود و به طور اتفاقی به منزل یکی از دوستانش میرود تا چند تماس تلفنی بگیرد .وی در آن جا درمی‌یابد که پادگان لویزان به تصرف نیروهای مردمی درآمده, همچنین منزلش تفتیش شده و نیروهای انقلابی در تعقیب او هستند . بدین سان دوره اختفای ۱۴ماهه ارتشبد قره‌باغی آغاز میشود تا این که سرانجام با یک شناسنامه جعلی موفق به فرار از ایران میشود .صفحات پایانی به عکس‌هایی از قره‌باغی و برخی چهره‌های سیاسی و نظامی داخلی و خارجی و درباری دوران پهلوی اختصاص دارد.
توضیحات : کوروش دوم هخامنشی بنیان گذار دولت هخامنشی و یکی از نخستین امپراتوری های جهان باستان به شمار میرود ، این امپراتوری در طی ۲۱۵ سال از حکومتش توانست یک دولت یکپارچه را از هند تا مصر به وجود آورد و در نتیجه آن هنر و صنعت ملیت های زیر پرچمش رشد چشمگیری پیدا کردند. پاسارگاد همان میراث ماندگاری است که از متحد کننده ماد و پارس به جای مانده و بازتابی از گذشته و تاریخ ایران زمین به شمار می آید. در دهه های اخیر مورد بی مهری واقع شده و برخی ادعا های عجیب در مورد تاریخ و هویت ایرانی بیان میشود، ادعا هایی که همگی کل یا بخشی از تاریخ ایران را وارونه جلوه میدهند.
تردید کردن در مورد پدیده ها تنها راه رسیدن به حقایق محسوب میشود. احتمالا برخی بگویند چنین تفکری نیاز به بررسی کردن ندارد و نادرستی آن کاملا واضح است، اما هر سوالی پاسخی دارد، اگر پاسخ یک سوال ساده که مرتبا تکرار میشود داده نشود آن پرسش تبدیل به حقیقتی برای پرسشگران میشود، بهتر است همانگونه که این جریان در بنیان تاریخ ایرانشهر تردید میکند ما نیز تاملی مستند در بنیان چنین ادعا هایی خواهیم کرد تا دریچه ای باشد به سوی حقیقت. در این کتاب ابتدا با پاسارگاد و مطالعات باستان شناسی در آن اشنا خواهیم شد و به ادعا هایی که در مورد پاسارگاد بیان میشود پاسخ مستند خواهیم داد.
توضیحات : متن کتاب تذکرهالملوک از تشکیلات ادارى و دربار و طبقات و مشاغل و مناصب و عواید دوران صفویه سخن مى‌دارد و حاوى اطلاعاتى درباره حکام و ولاه و سرحد داران آن زمان و میزان درآمد و نیروى لشکرى آنان است و ظاهرا به دستور اشرف افغان و به دست کسى که خود از مبانى تشکیلات ادارى صفوى آگاهى کامل داشته، به رشته تحریر درآمده است.
ابواب پنجگانه کتاب تذکرهالملوک مشتمل بر ۸۴ فصل است و هر فصل وظایف مربوط به صاحبان مشاغل و مقامات و گه‌گاه زیردستان و همپایگان آنان را توجیه مى‌کند و در قسمت مربوط به مواجب (خاتمه مقاله اول) ۲۸ مقام اضافى را نام برده است که جمعا فهرست مشاغل به ۱۱۲ بالغ مى‌گردد. متن مزبور از نظر مشاغل عالى و مناصب مربوط به اداره مرکزى دولت کامل است. اما شاردن و کمپفر از چند مقام دیگر در مراتب متوسط و پایین نام برده‌اند که تذکرهالملوک ذکرى از آنان ندارد.
ترجمه تعلیقات پرفسور مینورسکى بر این کتاب را آقاى مسعود رجب‌نیا بر خود هموار ساختند و حاصل آن کار را با فهارس لازم و مقدمه‌اى جداگانه کتابى ساختند، تحت عنوان «سازمان ادارى حکومت صفویه» و به چاپ رساندند؛ مؤلف ناشناخته تذکرهالملوک میرزا سمیعا، برادر نیاى پدرى رستم‌الحکما؛ آقا محمد هاشم آصف حسینى، فرزند امیر محمدحسین پسر امیر شمس‌الدین محمد کارخانه آقاسى سلطانى صفوى، مؤلف رستم‌التواریخ و احتمالا امیر محمد سمیع کارخانه آقاسى گنج على خانى است.
اما کتاب حاضر که «سازمان ادارى حکومت صفوى» نامیده شده است، ترجمه حواشى و تحقیقات و تتبعات فاضلانه خاورشناس نامى مینورسکى بر کتاب گرانبهاى تذکرهالملوک است که در کمبریج از شهرهاى انگلستان بسال ۱۹۴۳ میلادى طبع و نشر گردیده است.
بر کتاب حاضر نام «سازمان ادارى حکومت صفوى» گذاشته شده است، و این عنوان نیز مأخوذ از عبارتى از مقدمه مؤلف در تشریح مطالب کتاب است، فهارس لغات و اصطلاحات و اماکن و اعلام و قبایل کتب نیز بر آن افزوده شده است. اما فهرست لغات و اصطلاحات و مناصب شامل لغاتى است که در متن کتاب معنى و تفسیر شده و حاوى اصطلاحاتى است که شرح و توجیه دارند و مناصبى که وظایفشان بیان گردیده است.