توضیحات : اکنون که آییین بزرگداشت صدمین سال زادروز رضاشاه کبیر در پیش است، به منظور یک بررسی اجمالی تاریخ معاصر ایران دست خوانندگان این کتاب را می گیریم و همراه آنان به گذشته برمی گردیم و قسمتی از رویدادهای پنجاه سال تاریخ ایران را (از سال تولد تا تاجگذاری رضاشاه) با دیدی گذرا از نظر می گذرانیم. در این بررسی کوتاه به فضای تاریک سیاسی و محیط نابسامان اقتصادی و اجتماعی ایران پیش از کودتا راه می بریم و با آشنایی با آن فضای تاریک و محیط نابسامان به راز کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ و نیز به ارزش این قیام نجات دهنده آگاه می شویم.
توضیحات : کتاب درسی تاریخ پایه سوم راهنمایی تالیف سال ۱۳۷۲ با عناوان زیر :
فصل اول: صفویان
فصل دوم: فرهنگ و تمدن ایرانی در دوره صفوی
قصل سوم: افشاریه
فصل چهارم: زندیه
فصل پنجم: تاریخ اروپا در قرون جدید
فصل ششم: تاسیس و انقراض سلسله قاجاریه
فصل هفتم: روابط ایران با کشورهای اروپایی در زمان فتحعلی شاه
فصل هشتم: سلطنت محمدشاه و ناصرالدین شاه
و…
توضیحات : کتاب حاضر که اینک در دسترس خوانندگان محترم قرار می گیرد، مشتمل است بر تاریخ اوضاع سیاسی و اجتماعی و صنعتی و ادبی پنج قرن اخیر ایران یعنی از زمان تاسیس سلسله سلاجقه تا آغاز دوره صفویه. در این پنج قرن کشور ایران دچار یک رشته انقلابات داخلی و تهاجمات شده که هر چند نتیجه ظاهری آن هرج و مرج و کشت و کشتار فراوان بود، ولی موجب تحولات اجتماعی عمیق نیز گردیده است. ظهور سلاجقه در تاریخ ایران به منزله یکی از نهضت های عظیم سیاسی به شمار می رود. در زمان همین سلسله است که وحدت ملی و حاکمیت اداری در کشور برقرار گردید؛ زیرا بنا به شرحی که در پایان فصل سلاجقه ثبت شده است برای مدت مدیدی به حکومت ملوک الطوایفی و طغیان و عطیان گردنکشان که در گوشه و کنار مملکت هر روز علم استقلال برافراشته و یا داعیه سلطنت و امارت داشتند، پایان داده شد. در چنین دوران تاریخی است که شهریاران سلجوقی نیز توانستند برخلاف فرمانروایان آل بویه و سلاطین غزنوی، حوزه متصرفات خود را از شر مداخلات نابجای خلفای بغداد هم رهایی دهند…
توضیحات : دکتر فتح الله بینا تحصیلات خود را در رشته پزشکی دنبال کرده اما به گفته خود در مقدمه همین کتاب «نگارنده پس از دانش پزشکی دوستدار تاریخ و ادبیاتم؛ هنگام فراغت را به گلچینی گلزار بی پایان ادب و فراگرفتن پندهای بی پایان تاریخ می گذرانم… نگارنده تاریخ را به دیده پزشکی و روانشناسی نگریسته، به فلسفه آن و پی بردن به عللی که منجر به حوادث مهم تاریخی گشته اند و نتایجی که از بررسی آن حاصل می شود بیش از شرح وقایع علاقمندم…»
با همین دیدگاه است که در کتاب حاضر به تحلیل شخصیت رضا شاه و اقدامات او می پردازد؛ مقایسه ای نیز میان تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران و فرانسه انجام می دهد و داستان به تخت نشستن و افول اقبال دو نظامی- سیاستمدار مقتدر (ناپلئون بناپارت و رضا پهلوی) را با دیدگاه و سبک خاص خود روایت می کند.
توضیحات : تاریخ مبارک غازانى، اثر فارسی رشیدالدین فضل‌الله بن عمادالدوله ابواخیر، هسته اصلى «جامع التواریخ» بوده و در بردارنده تاریخ ایلخانان در ایران، از هولاکو تا غازان خان مى‌باشد. ظاهراً کتاب به فرمان غازان و با دریافت مبلغ یک میلیون دینار و در زمان او نوشته شده است. مؤلف به خوبى توانسته وضع مردم، مشکلات زندگى آنان، طرز معیشت، اوضاع مذهبى و طرز سلوک عمّال دولت با کارگزاران را منعکس کند که این باعث اهمیت کتاب شده است. کتاب با مقدمه مؤلف، در اشاره به تقسیمات آن آغاز و مطالب در سه قسمت ارائه شده است.
سبک نگارش کتاب بر خلاف تاریخ جهانگشاى جوینى و تاریخ وصاف، بسیار ساده و روان بوده و نوشته‌هاى مغولىِ آن به زبان فارسی محاوره‌اى روزگار مؤلف ترجمه شده است که سبکى نو محسوب مى‌شود. نویسنده در دوره غازان، بانى اصلاحات ایلخان زمان خود بوده و در اصل مى‌توان کتاب را راهنماى وى براى غازان خان در راستاى انجام این اصلاحات دانست. وى روابط نزدیکى با غازان خان داشته و مورد اعتماد وى بوده است. او سعى کرد در قالب شخصیت غازان خان، حاکم و پادشاه ایده‌آل خود را ترسیم کند. کتاب، منبع اصلى در مطالعه تاریخ عصر ایلخانان و شامل مجموعه «یرلیق‌هاى غازان» یا فرامین وى در مورد اصلاحات مالى مى‌باشد. با این که مؤلف خود از کارگزاران ایلخانان مغول بوده و ناچار در اثر خود از آنان با احترام یاد کرده است؛ ولى گزارش کشتارها، ویرانگرى‌ها و غارت‌هاى آنان را به تفصیل بیان و تأسف خود را از این وقایع ابراز کرده است. مؤلف در جاى جاى مباحث، اطلاعات فشرده‌اى از تاریخ معاصر خود را نیز ذکر کرده که از ویژگى‌هاى کتاب به شمار مى‌آید.
توضیحات : میزرا حسین خان سپهسالار قزوینی فرزند میرزا نبی خان، متولد سال ۱۲۴۳ ه.ق، از زمامداران کاردار و تجددخواه و تحصیلکرده و باایمان دوران قاجاریه است. او در آغاز خدمت نماینده بازرگانی و سپس کنسول ایران در بمبئی بود. در سال ۱۲۷۱ ق به مقام سرکنسولی ایران در تفلیس و در سال ۱۲۷۵ به سمت وزیر مختار ایران در دربار عثمانی برگزیده شد و لقب مشیرالدوله گرفت و در سال ۱۲۸۵ به مقام سفارت کبری ارتقا یافت. او آبرومندترین سفیر ایران در دربار عثمانی بود و حیثیت سیاسی ایران و اتباع مقیم عثمانی را افزود.
درباره سپهسالار و تمایل او به سیاست انگلستان و کارهای وی در کتابهای مختلف مطلب ها نوشته شده و درباره او داوریهای گوناگون رفته است. برخی از تاریخ نویسان شایستگی و تجدد و وطن خواهی او را ستوده و به نیکی از وی یاد کرده اند، برخی دیگر او را از دوستان وفادار انگلیس ها دانسته و اتهاماتی نیز بر وی بسته اند ولی بدیهی است نقل قول بدخواهانه چند نویسنده ایرانی یا خارجی نمی تواند میزان داوری قطعی باشد.خاصه نسبت به کسی که درمیان زمامداران عصر قاجاریه شخصیتی ممتاز و جایگاهی برتر دارد و در کارهای او حرکت و جهش و روشنفکری دیده می شود…
توضیحات : کتاب حاضر که حوادث دوران بین زندگانى شیخ صفى الدین اردبیلى تا پایان حکمرانى شاه صفى را در بر مى‌گیرد، در واقع بخش سوم از کتابى است در تاریخ عمومى موسوم به «تاریخ سلطانى» اثر سید حسن بن مرتضى حسینى استرآبادى که در روزگار شاه سلطان حسین صفوى ( ١١٠۶ - ١١٣۵ ) مى‌زیسته و در سال ١١١۵ هجرى قمرى این کتاب را بنام او تصنیف کرده است. در بیان موضوع کتاب و انگیزۀ تألیف آن نویسنده در دیباچه چنین آورده است: «سبب تألیف این کتاب صریح شریف و خطاب فصیح منیف که قوى‌ئیل سال ترکى مصادف هزار و یک‌صد و پانزده هجرى، سال دهم جلوس میمنت مأنوس نوّاب کامیاب سپهر رکاب نقاوۀ مصطفوى، تازه‌نهال بوستان مرتضوى، خلاصۀ سلاطین صفوى. . .
بعضى از دوستان تکلیف نمودند که به انضمام تشخیص احوال ملایکه و شیاطین و حکومت بنى الجان و کیفیت آفرینش عالم تا حضرت خاتم صلى الله علیه و آله و سایر فواید مرقومه به عنوان کتاب در تحت هر باب به بیاض برده شود. لهذا به قلم تحریر درآورده، منظور نظر دوستان گردید و به «تاریخ سلطانى» موسوم شده مشتمل بر سه باب که در صفحۀ روزگار به یادگار باقى مانده و متوقع است که اگر سهوى یا ترکى واقع شده باشد به قلم اصلاح در آورده و این کمینه را به دعا و فاتحه یاد نمایند….
باب سیم-در بیان انساب سلاطین صفیۀ صفویه ادام اللّه اقبالهم الى یوم القیام تا زمان نواب خاقان رضوان مکان شاه صفى نوّر اللّه مرقده و مراقد آبائه العظام.» بنا بر مقدمۀ بالا، باب سوم این اثر که موضوع کتاب حاضر را تشکیل مى‌دهد شامل شرح حال نیاکان شاه اسماعیل و رویدادهاى دوران وى و شاه طهماسب و اسماعیل دوم و شاه خدابنده و شاه عباس و شاه صفى است.
مؤلف در دیباچۀ اثر خود اشاره مى‌کند که از این کتابها به قدر مقدور استفاده کرده و مطالب را بر سبیل اجمال و اختصار آورده است. در واقع عرضۀ مطالبى به این تفصیل و گستردگى به نحوى خلاصه و فشرده، همراه با نقل قولها و ذکر مآخذ و منابع یکى از محسنات تاریخ سلطانى است. امتیاز دیگر این کتاب در اینست که مؤلف در بیان مطالب از بکار بردن عبارات پیچیده و متکلف که شیوۀ نگارش اغلب مصنفین و تاریخ‌نویسان عهد صفوى است پرهیز کرده و کتاب خود را با عباراتى ساده و در خور فهم خوانندۀ روزگار خود عرضه کرده است و در عین حال از آوردن اشعار مفصل و عارى از لطف ادبى که متون تاریخى آن زمان مشحون از آنهاست بجز مواردى بسیار اندک خوددارى ورزیده است.
توضیحات : پادشاهان اشکانی از نژاد پارتی به شمار می رفتند. پارت ناحیه ای بود که در خراسان کنونی قرار داشت. گویند که نام این قوم ماخوذ از اسم قبیله پارنی است که تیره ای از قوم سکایی داهه به شمار می آمدند و در بیابانهای بین رود جیحون و دریای خزر در ییلاق و قشلاق بودند و مسکن اصلی آنان در استپهای میان گرگان و دریای آرال بود. مردم پارنی شاید بیشتاز قبیله های بودند که بخش های آباد پارت را در تصرف گرفتند در زبان ارمنی قدیم، و قسمتهای پارتی مانوی بعضی از کلمات آن زبان را از ریشه پارنی دانسته اند که توسط آن قوم به زبان پارتی راه یافته اند. پارنی ها حتی پس از تصرف پارت عادت چادرنشینی و شبانی خاص سکایی را نگاه داشتند. پارنی ها مردمی سوارکار و دلیر بودند و چون از آزادگان به شمار می رفتند، پیاده رفتن را دون شان خود می دانستند و همواره اسبی زیر ران خود داشتند. تیر و کمان سلاح ملی آنان بود. خصوصیت جنگی ایشان در جنگ و گریز حیله گرانه بود. سوار پارتی در حین گریز ناگهان به عقب بازمیگشت و به دشمن تیر می انداخت، پس از مدت کوتاهی بار دیگر، حمله را آغاز می کرد. از مجموع نوشته های مورخان قدیم، چنین نتیجه گرفته می شود که پارتی ها از آریاهای ایرانی بودند…
توضیحات : کتاب تاجگذاری شاهنشاهان ایران اثر انی کاظمی است؛ کتاب حاضر با موضوع تاجگذاری پادشاهان ایران از قدیم ترین ازمنه تاریخی، در سال ۱۳۴۶ توسط انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران و به مناسبت جشن تاجگذاری محمدرضا و فرح پهلوی تدوین گردید. مراسم تاجگذاری شاهنشاهان هخامنشی، اشکانیان، ساسانیان، مراسم جلوس و تاجگذاری طاهریان تا صفویان شامل حکومت های آل زیار، آل بویه، صفاریان، سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان ایران، تیموریان، مراسم تاجگذاری شاهان صفوی، افشاریان، زندیه، قاجار و آئین تاجگذاری رضاشاه پهلوی که با اسناد هنری و تاریخی همراه گشته اند، مطالب این کتاب را تشکیل می دهند.
توضیحات : کتاب رضا شاه اثر صادق زیبا کلام است؛ صادق زیباکلام در این کتاب گفته سال‌ها پیش روایت او از رضاشاه با روایت‌های جمهوری اسلامی یکسان بوده و وی را فردی ساخته و پرداخته بریتانیا و عامل اجرای سیاست‌های این کشور در ایران می‌دانسته است: «وقتی تاریخ مصرفش تمام شد، فرزندش، محمدرضا پهلوی را به جای وی آوردند. همانند بسیاری از ایرانیان، این‌ها مجموعه آگاهی‌های من از رضاشاه بود.» نویسنده در کتاب تازه خود گفته است در زمان حضورش در بریتانیا بین سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۰ خورشیدی که دوره دکترای خود را با موضوع «انقلاب اسلامی ایران» می‌گذراند، با دسترسی به منابع و کتابهای معتبر درباره رضاشاه، دیدگاهش درباره او هم‌چون «یک حبه قند در استکان چایی گرم» به سرعت شروع به اضمحلال کرد.
توضیحات : این کتاب مجموعه چهار تحقیق مستقل درباره دوره ایلخانان است: الف) دین و مذهب در عهد ایلخانان ایران؛ ب) تصوف در دوره ایلخانان؛ ج) جامع‌التواریخ و تاریخ‌نویسی در دوره ایلخانان؛ د) مقلدین شاهنامه در دوره مغول و تیموری و تاریخ منظوم شمس‌الدین کاشانی. قسمت اول و دوم در حقیقت مکمل تاریخ سیاسی مغول و مقدمه‌ای برای ورود در مباحث مربوط به تاریخ اجتماعی آن دوره محسوب می‌شود. قسمت سوم و چهارم شامل تحقیق نسبتاً دقیق و کم‌سابقه‌ای درباره تاریخ‌نویسی در دوره مغول و ارزش و اهمیت جامع‌التواریخ و مؤلف واقعی آن و مسئله رابطه جامع‌التواریخ با خواجه رشیدالدین و همچنین مقلدین شاهنامه در دوره مغول و تیموری و تاریخ منظوم شمس‌الدین کاشانی است.
توضیحات : در ۲۵ آگوست ۱۹۴۱ ، نیروهای انگلستان و روسیه، از غرب و شمال، به ایران حمله کردند. ارتش ایران به سرعت از هم پاشید و رضاشاه پهلوی در سفارت انگلیس به دنبال گریزگاهی بود؛ اما ره به جایی نبرد. در ۱۶ سپتامبر رضاشاه از سلطنت کناره گیری کرد و روز بعد تهران را ترک گفت و پسرش محمدرضا، جانشین او شد. در ۲۸ سپتامبر ۱۹۴۱ شاه پیشین و همراهانش سوار بر یک کشتی انگلیسی به سوی بمبئی حرکت کردند. مقصد جزیره موریس بود.( ۱) نخست رضا شاه درخواست کرد به کانادا برود. وزیرمختار آمریکا در تهران، لوئیس دریفوس،( ۲) طی تلگرافی به وزارت خارجه آمریکا در ۵ فوریه ۱۹۴۲ چنین وزیرمختار انگلستان به من خبر داد که دولت [متبوع] وی به شاه پیشین اجازه داده است که وی از طریق جنوب » : می نویسد در راه کانادا، رضاشاه در ژوهانسبورگ مریض شد و از ادامه سفر باز ماند. وی در ۲۶ جولای «. افریقا رهسپار کانادا شود ۱۹۴۴ از دنیا رفت. کناره گیری رضاشاه با شادی و پای کوبی مردم در خیابان ها همراه شد. در سال ۱۹۷۹ ، زمانی که محمدرضا شاه، پسر و جانشین رضاشاه، به اجبار ایران را ترک گفت، صحنه هایی مشابه تکرار گردید.